Bij draagmoederschap kiest een vrouw, de draagmoeder, ervoor om voor iemand anders een kind te dragen. De draagmoeder wordt dus zwanger voor een ander, de wensouder(s). Hierbij kan de eicel van de draagmoeder of van de wensmoeder gebruikt worden, maar ook een gedoneerde eicel. Na de geboorte staat de draagmoeder het kind af aan de wensouder(s).
Regelgeving rondom draagmoederschap
Op dit moment is er in Nederland geen speciale regeling voor ouderschap na draagmoederschap. Bij de geboorte is niet zeker wie de juridische ouders van het kind zullen zijn. Dat zorgt voor juridische onzekerheid voor het kind, de draagmoeder en de wensouders. Ook brengt dit risico's met zich mee, zoals kans op uitbuiting van de draagmoeder. Daarom wil het kabinet komen tot een wettelijke regeling voor draagmoederschap. De kern van het wetsvoorstel wordt hieronder toegelicht.
Wetsvoorstel Kind, draagmoederschap en afstamming
Met het wetsvoorstel Kind, draagmoederschap en afstamming wil de minister voor Rechtsbescherming een regeling treffen voor zorgvuldig draagmoederschap. Die regeling houdt onder andere in dat de wensouders vanaf de geboorte de juridische ouders van het kind zijn en als zodanig op de geboorteakte van het kind komen te staan. Hiervoor moeten de wensouders en de draagmoeder vóór de conceptie een gezamenlijk verzoek bij de rechtbank indienen. Bij dat verzoek moet de draagmoederschapsovereenkomst worden overgelegd. Vervolgens toetst de rechter of aan de in de wet genoemde voorwaarden wordt voldaan. Zo moeten de wensouders en de draagmoeder meerderjarig zijn, moet counseling zijn doorlopen en moet in beginsel één van de wensouders genetisch verwant zijn met het kind.
De nieuwe wet versterkt het recht op afstammingsinformatie. Er komt een register waarin informatie wordt opgenomen over het draagmoederschapstraject. Het kind kan hier later gegevens inzien, bijvoorbeeld over de tussen draagmoeder en wensouders gemaakte afspraken. Er komt een wettelijke verplichting voor ouders om het kind informatie te geven over de afstamming.
In het wetsvoorstel zijn ook voorwaarden opgenomen voor wensouders die een draagmoederschap traject in het buitenland willen volgen. Wanneer aan de voorwaarden is voldaan, mag ouderschap in Nederland worden erkend.
Fiom is bij draagmoederschap tegen elke vorm van uitbuiting, misbruik of winstbejag. Bij internationaal draagmoederschap is het risico op misstanden echter groot. Zo wordt door de Commissie Onderzoek naar Interlandelijke Adoptie (Commissie Joustra) gewaarschuwd voor dezelfde kwetsbaarheden bij nieuwe vormen van gezinsvorming, zoals met behulp van draagmoederschap. Het gaat bij buitenlands draagmoederschap om kwetsbaarheden en risico’s zoals: de kans dat het kind niet kan achterhalen wie de biologische ouders en / of draagmoeder zijn, de afhankelijkheid van wensouders van een tussenpersoon of organisatie die voor hen bemiddelt en assisteert in het juridisch traject, het niet kunnen reguleren van betalingen in het buitenland en de positie van draagmoeders die in verschillende landen onvoldoende beschermd is.
Fiom heeft diverse brieven ingestuurd, waarbij we vanuit onze zienswijze input hebben gegeven op het wetsvoorstel. Wij werken vanuit de visie dat elk mens recht heeft op toegang tot informatie over zijn of haar afstamming en ontstaansgeschiedenis. Daarom hebben we in onze brieven met extra aandacht gekeken naar de eventuele gevolgen van het wetsvoorstel voor het kind.
- Brief aan de Commissie van Justitie en Veiligheid (3 oktober 2023)
- Consultatie over het conceptwetsvoorstel kind, draagmoederschap en afstamming (19 mei 2020)
- Brief aan de Commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport (29 november 2018)
- Brief aan de Commissie van Justitie en Veiligheid (16 mei 2018)
- Brief aan de vaste Kamercommissie Veiligheid en Justitie (23 januari 2017)
Meer informatie over de laatste ontwikkelingen omtrent het wetsvoorstel, vind je op Wetsvoorstel Wet kind, draagmoederschap en afstamming | draagmoederschap.
Draagmoederschap.nl
Goede informatie en voorlichting over draagmoederschap zijn belangrijk om goed geïnformeerde en weloverwogen keuzes te kunnen maken, waarbij de belangen van alle betrokkenen worden gewaarborgd en het belang van het kind voorop staat. Daarom is het Landelijk informatiepunt draagmoederschap er voor iedereen die te maken heeft met draagmoederschap of hier meer over wil weten. Hier vind je relevante en betrouwbare informatie en ervaringsverhalen over gezinsvorming met de hulp van een draagmoeder. Draagmoederschap.nl is een samenwerkingsverband van verschillende organisaties die betrokken zijn bij draagmoederschap. Het Landelijk informatiepunt draagmoederschap wordt mogelijk gemaakt dankzij een subsidie van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.