Gevolgen van afstand ter adoptie voor de moeder

De gevolgen van afstand ter adoptie voor de afstandsmoeder kunnen groot zijn. Ook al neemt ze het besluit zelf, ze kan groot verdriet hebben om het verlies van haar kind. Ze kan worstelen met vragen, schuldgevoelens en eenzaamheid. Daarnaast kan ze ook opluchting voelen dat er goed voor haar kind gezorgd wordt waar zij dat zelf niet kon. 

In de praktijk heeft Fiom niet alleen te maken met vrouwen die voor het besluit staan hun kind af te staan, maar ook met vrouwen die dat in het verleden hebben moeten doen. Zij worden bijvoorbeeld benaderd door Fiom als hun afgestane zoon of dochter een zoekactie is begonnen en contact wil.  

Het gebeurt ook dat zij zich zelf melden, omdat ze naar hun inmiddels volwassen kind willen zoeken. Daarnaast heeft Fiom jarenlang ervaring met hulp aan afstandsmoeders bij de verwerking van hun verleden en met gespreksgroepen voor afstandsmoeders. Bij de gespreksgroepen is het delen van ervaringen en de onderlinge herkenning heel belangrijk.  

Gevoelens na afstand ter adoptie

De hulpverleners van Fiom hebben gezien dat de gevolgen van het afstaan van een kind levenslang kunnen zijn. Velen hebben groot verdriet om het verlies van hun kind. Zij denken met pijn terug aan de tijd waarin de afstand plaatsvond. Ook speelt boosheid, met name bij afstandsmoeders uit de jaren ’60 – ’80 die constateren dat ze weinig in te brengen hadden, dat hun kind hen in feite is afgenomen.

Als een afstandsmoeder nog geen contact heeft met haar kind zijn belangrijke vragen waarmee ze kan worstelen: gaat het goed met haar? Is zij bij lieve ouders terecht gekomen? Ook schuldgevoelens spelen een rol: zou hij het me kwalijk nemen? Uit angst voor veroordeling houden deze vrouwen het jarenlang geheim. Hierdoor kunnen zij zich eenzaam voelen. Het afstaan van hun kind is een enorm en vaak stil verdriet, dat kan leiden tot depressie, lage zelfwaardering en lichamelijke klachten. 

Uit onderzoek naar afstand ter adoptie in een recentere periode, namelijk 1998-2007,  blijkt dat er sprake kan zijn van een opeenstapeling van trauma’s. 

1. De omstandigheden waaronder een vrouw haar kind afstaat, zijn zwaar en kunnen traumatisch zijn: zoals verkrachting, prostitutie, geweld en illegaliteit . 

2. Daar komt de ongewenste of onbedoelde zwangerschap bij (die door sommigen pas ontdekt wordt vlak voor of tijdens de bevalling). 

3. De scheiding van het kind maakt het trauma compleet: machteloosheid, verdriet, schaamte, schuldgevoelens, boosheid, het verzwijgen. 

Contact met adoptiekind is (nog) te pijnlijk 
Voor sommige afstandsmoeders is het nog zo pijnlijk, dat zij er helemaal niet over willen praten. Ze willen geen contact met hun kind. 

Een grote groep afstandsmoeders is onzichtbaar. Zij zoeken niet en worden niet gezocht door hun kind - het is een wijdverbreid misverstand dat iedereen zou willen zoeken. Hoe het met deze vrouwen gaat, is onbekend.

Opluchting na adoptie 

Toch ervaart niet iedereen het afstaan als een trauma. Sommige vrouwen zijn opgelucht dat hun kind op een goede plek terechtgekomen is. Zij pakken de draad van hun leven met niet al te veel moeite weer op. Ook jaren later, als zij door hun kind benaderd worden, kunnen zij nuchter en praktisch reageren. Zij hebben de scheiding met hun kind niet als pijnlijk ervaren of zij hebben hun verleden verwerkt. 

Tineke: ‘Ik vind dat hij er recht op heeft mij een keer te zien en te horen wat de redenen waren om hem af te staan. Maar ik voel me geen moeder, hij heeft al twee ouders, die hopelijk goed voor hem gezorgd hebben. Ik heb er vrede mee.’ 

Lees meer in het boek 'Eigen bloed' van Astrid Werdmuller over moeders die hun kind afstaan ter adoptie. In dit boek staan interviews met acht vrouwen en een man die hun kind hebben afgestaan. 

Bestel het boek 'Eigen Bloed'  

Stichting voor afstandsmoeders 

In 2016 is een nieuwe stichting voor afstandsmoeders opgericht: Stichting De Nederlandse Afstandsmoeder (DNA). De stichting wil er zijn voor alle ongehuwde moeders die al of niet onder dwang hun pasgeboren kind hebben moeten afstaan en die behoefte hebben aan herkenning, erkenning, een veilige plek om hun verhaal te delen, integriteit in de manier waarop ze benaderd worden en hun recht op privacy. 

Onderzoek naar afstand en adoptie 

Er zijn verhalen van afstandsmoeders bekend, maar er is in het verleden nooit echt onderzoek gedaan naar wat er precies gebeurd is. Ook de binnenlands geadopteerden zijn jarenlang een onzichtbare groep geweest. Daar is afgelopen jaren verandering in gekomen, mede door de druk van belangengroepen voor afstandsmoeders én binnenlands geadopteerden.  

In 2016 heeft een verkennend onderzoek naar afstand en adoptie plaatsgevonden door de Radboud Universiteit. De roep om een uitgebreider onderzoek naar wat er precies gebeurd is in de jaren vanaf de adoptiewet werd steeds groter. Er kwamen verhalen van misstanden naar buiten. De politiek heeft dit opgepakt en begin 2019 besloot minister Dekker tot een uitgebreid onderzoek.