Massadonoren

Wat zijn massadonoren en wat betekent dit voor jullie als gezin? 

Massadonoren zijn donoren die een groot aantal nakomelingen hebben. We maken onderscheid tussen drie soorten massadonoren.

• Donoren die als doel hebben om zoveel mogelijk kinderen te verwekken. Zij houden zich daarbij niet aan de wettelijke vastgestelde aantallen. Zij bieden zich aan via websites voor wensouders, doneren via Nederlandse klinieken en stellen sperma beschikbaar aan buitenlandse spermabanken. Deze donoren zijn vaak actief in Nederland én in het buitenland. Vaak gebruiken zij verschillende namen.
   
• Sommige spermadonoren zijn zonder het te weten massadonor geworden. Dit komt doordat de kliniek hun sperma vaker heeft gebruikt dan volgens de richtlijnen afgesproken is. Voorheen mocht sperma voor 25 donorkinderen worden gebruikt, sinds 2018 is dat maximaal 12 gezinnen. Deze donoren wisten niet dat hun sperma zo vaak werd ingezet.
   
• Donoren die sperma geven aan buitenlandse spermabanken, zoals Cryos en European Sperm Bank, kunnen nakomelingen krijgen over de hele wereld. In elk land volgen de spermabanken de wettelijke regels. In Nederland mag een donor sperma geven voor maximaal 12 gezinnen, maar deze zelfde donor mag in België dan bijvoorbeeld ook 6 gezinnen helpen. Omdat dezelfde donor dus ook in andere landen ingezet wordt, kan hij wereldwijd heel veel nakomelingen hebben. 

Heb je vermoedens dat je kind van een massadonor is? 

Misschien heb je het vermoeden dat je kind van een massadonor is. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat je in contact bent gekomen met andere ouders die hulp hebben gehad van dezelfde donor als jij. Of er wordt in de media gesproken over een massadonor die veel gelijkenissen heeft met de donor die jou geholpen heeft. Ook kan je gebruik hebben gemaakt van een donor van een buitenlandse spermabank, waarbij kans is op een groot aantal nakomelingen. 
Vermoeden dat er sprake is van een massadonor kan een grote impact hebben op je kind, op jou, en op je gezin. Hoe ga je om met dit vermoeden is een vraag die veel ouders hebben. Laat je het rusten, of wil je er actief mee aan de slag? Wat je twijfels ook zijn er zijn geen pasklare oplossingen. Elk kind en elk gezin is anders en elke situatie vraagt dan ook om maatwerk. 

In contact met een professional

Er zijn professionals die vaak met deze situaties te maken krijgen en kennis hebben over donorconceptie in verschillende gezinsvormen. Daarom is het raadzaam om contact op te nemen met een professional als je twijfelt aan jouw situatie of hoe je zelf het beste kunt handelen. Een hulpverlener van Fiom kan jou in één of twee gesprekken informatie geven, emotioneel ondersteunen en samen zoeken naar een aanpak. Wij denken graag mee.

Mijn kind is van een massadonor 

Je hebt definitief ontdekt dat je kind verwant is aan een massadonor. Misschien is dit bevestigd door een uitslag uit een DNA-databank of heb je een brief ontvangen van de kliniek dat de donor vaker is ingezet dan wettelijk is toegestaan. Door deze bevestiging kun je veel vragen en zorgen hebben. Bijvoorbeeld over de eventuele grote aantallen halfbroers en -zussen, hoe andere ouders hiermee omgaan en hoe je kind hiermee om leert omgaan. 

Te weten komen dat je kind van een massadonor afkomstig is, kan voor ouders een onverwachte en emotioneel beladen situatie zijn. Hier zijn tien handreikingen om daar mee om te gaan.

1. Neem de tijd om het nieuws te verwerken
Het is normaal om verschillende emoties te ervaren, zoals verwarring, verdriet of boosheid. Ook gevoelens van falen en schuld komen vaak voor bij ouders die, soms zonder het te weten, gebruik hebben gemaakt van een massadonor. Geef jezelf de tijd en ruimte om aan dit nieuws te wennen en je emoties beter te begrijpen. Soms lukt dit niet alleen, en is het fijn om met een professional hierover in gesprek te gaan. Bij Fiom kan je terecht voor kortdurende ondersteuning. Een professional van Fiom kan jou in één of twee gesprekken informatie geven, emotioneel ondersteunen en samen zoeken naar een aanpak die past bij jou en jouw gezin.

2. Geef je eigen tegenstrijdige gevoelens aandacht voordat je met je kind in gesprek gaat
Bij massadonatie hebben ouders vaak tegenstrijdige gevoelens. Aan de ene kant kan je als ouder boosheid en zelfs afkeer voelen tegenover de donor. Je wilt niks meer met hem te maken hebben. Aan de andere kant ben je dankbaar en blij dat je kind er is, en weet je dat zonder de donor je kind er niet was geweest. 
Het kan lastig zijn om met deze tegenstrijdige gevoelens om te gaan. Het is belangrijk om hier aandacht voor te hebben voordat je met je kind hierover praat. Als je de donor afwijst, wijs je ook een deel van je kind en zijn ontstaansgeschiedenis af. Kinderen voelen dit goed aan. Dit kan voor je kind voelen als afwijzing en kan zorgen voor afstand tussen jou en je kind. Het kan het moeilijker maken voor een kind om zelf te vertellen hoe hij het ervaart en bij jou te komen met zijn eigen vragen en emoties. 

De ervaring is dat het moeilijk kan zijn om alleen uit deze tegenstrijdige gevoelens te komen. Het krijgen van ondersteuning kan hierbij helpend zijn. Je kan bij Fiom terecht voor kortdurende ondersteuning. Mocht er daarna behoefte zijn om dieper in te gaan op jouw vragen en zorgen, dan kan je verdere hulpverlening vinden via het overzicht hulpverleners. Hierin staan professionals die kennis hebben van en ervaring hebben met donorconceptie. 

3. Zoek betrouwbare informatie
Wanneer je te maken krijgt met massadonatie, kan het zijn dat je er zoveel mogelijk over te weten wilt komen. Massadonatie is een onderwerp waar veel over wordt geschreven in de media. Ook op sociale media is er veel te vinden en geven mensen makkelijk hun mening over dit onderwerp. Het lezen van deze berichten of meningen kan kwetsend zijn of je onrustig maken. Er is veel informatie, maar ook desinformatie te vinden. Niet alle informatie is betrouwbaar, en niet elke mening is goed doordacht. Het is belangrijk om je hiervan bewust te zijn.

Betrouwbare informatie over massadonatie en donorconceptie kun je vinden bij het Landelijk Informatiepunt Donorconceptie. 

4. Ga met je kind in gesprek en wees open en eerlijk
Net als ieder ander kind zal ook jouw kind een eigen levensverhaal maken. De ontstaansgeschiedenis maakt daar een belangrijk onderdeel van uit. Als ouder is het jouw taak om je kind hierin te ondersteunen. Je kunt je kind laten weten dat jullie een gezin zijn en dat de donor hier ook onderdeel van is. Begin al vroeg met praten over donorconceptie. Wees open en eerlijk, ook over dingen die je niet weet of misschien nooit zult weten. Voor kinderen van een massadonor is het belangrijk dat zij zelf kunnen bepalen hoe zij de donor en halfbroers en -zussen zien. 

Fiom heeft een uitgebreid aanbod over hoe je met je kind in gesprek kan gaan over donorconceptie. Er zijn video’s, een online naslagwerk en er worden webinars gegeven. 

5. Zoek steun bij andere ouders
Hoewel er bij één massadonor vele gezinnen betrokken zijn, is de kans toch groot dat je de enige bent in jouw omgeving. Het kan fijn zijn om te praten met mensen die in dezelfde situatie zitten. Maar onthoud: elk gezin is anders en gaat op zijn eigen manier om met de massadonor. In gesprek gaan met een grote groep ouders kan overweldigend zijn. Daarom is onze ervaring dat het helpend kan zijn om eerst in contact te komen met één gezin dat bij je past. Zo kun je rustig ervaringen uitwisselen. 

Er zijn verschillende manieren om in contact te komen met andere ouders:

• Stichting Donorkind organiseert gespreksgroepen voor ouders van kinderen van een massadonor. Ervaringsdeskundige hulpverleners van Stichting Donorkind begeleiden deze gesprekken. 
   
• Online groepen
  Er zijn online groepen waar ouders aan deelnemen. Dit kan helpen, omdat je mee kan lezen en ervaringen kan herkennen. Toch kan het ook lastig zijn, omdat de hoeveelheid aan gezinnen en ervaringen overweldigend kunnen zijn. 

6. Voorbereiden op halfbroers/zussen
Je kunt je kind voorbereiden op grote groepen halfbroers- en zussen door er vanaf jonge leeftijd over te praten. Begin bij de basis: er is een donor die een zaadje heeft gegeven, zodat je kind geboren kon worden. Als het om een massadonor gaat, leg dan uit dat er veel halfbroers en zussen zijn. “De donor heeft heel veel mensen een zaadje gegeven om een kindje te krijgen”. Wees vanaf het begin eerlijk over wat je wel en niet weet, wat wel en wat niet kan. Jij weet bijvoorbeeld niet hoeveel kinderen er zijn of waar ze wonen. Je kind zal niet iedereen kunnen leren kennen of een band kunnen opbouwen met iedereen. Pas het verhaal op de leeftijd en ontwikkeling van je kind aan.

Als je kind ouder wordt en je denkt dat hij of zij er klaar voor is, rust en de ruimte heeft, kun je als je dat wil samen een stapje zetten richting de halfbroers- en zussen. Het is voor ieder kind en iedere ouder verschillend of en wanneer het juiste moment komt.  

7. In gesprek met de omgeving
Massadonoren krijgen veel aandacht in de media. Dit kan vragen opleveren vanuit de omgeving, ook voor je kind. Als ouder kan je jouw kind begeleiden door samen te bespreken welke vragen je kind zou kunnen krijgen en wat je kind daarop kan zeggen. Het kan voor je kind fijn zijn om af te spreken dat je kind ook altijd mag antwoorden met: “Dat moet je maar aan mijn ouders vragen”. Door dit thuis al te bespreken, help je jouw kind om stevig te staan als er vragen komen. Je laat hiermee ook zien dat je er als ouder voor je kind bent en dat er altijd ruimte is om te praten over reacties van anderen. 

Je kunt zelf ook in gesprek gaat met de omgeving. Wees niet bang om jouw verhaal te delen als je daar behoefte aan hebt, of om mensen aan te spreken als je het vervelend vindt hoe er over massadonatie wordt gepraat. Als anderen verhalen of meningen delen, vertel dan ook rustig jullie ervaringen en leg uit hoe jullie hiermee omgaan. Door dit te doen, kunnen anderen beter begrijpen wat het betekent om een massadonor te hebben en hoe jullie hier als gezin mee omgaan. Het belangrijkste is dat jullie als gezin stevig staan in wie jullie zijn en wat jullie verhaal inhoudt. 

8. Draag zorg voor de identiteitsvorming van je kind
Wanneer je kind weet dat hij afkomstig is van een massadonor, kan dat gevoelens van verlies van een eigen identiteit geven. Het idee dat hij ‘de zoveelste in de rij’ is, kan zwaar voelen. Veel van deze kinderen vragen zich af wat hun plek in de wereld is. Ze kunnen zich voelen als een nummer in een systeem, als onderdeel van een 'legbatterij’. Dit kan gevoelens van verdriet en onzekerheid oproepen, vooral als ze nadenken over hun afkomst en wat dat voor hen betekent. 

Het is belangrijk dat een kind over zijn gevoelens kan praten. Als ouder kun je helpen door met je kind hierover te praten en te zeggen dat deze gevoelens normaal zijn. Daarnaast kun je je kind ondersteunen in het ontwikkelen van zijn identiteit. Dit doe je door interesse te tonen in de dingen die je kind leuk vindt, ook al zijn dit niet altijd jouw interesses of begrijp je niet altijd waar ze vandaan komen. Ook kun je de talenten van je kind ondersteunen en praten over zijn persoonlijke waarden en gedachten. Zo versterk je het zelfvertrouwen van je kind.

9. Voorkom een loyaliteitsconflict
Bij donorkinderen is loyaliteit een vaak terugkerend thema. Een kind kan zich schuldig voelen over het willen leren kennen van de donor en halfbroers en -zussen, omdat het bang is zijn ouders teleur te stellen of pijn te doen. Zeker als het een massadonor is, en het kind denkt dat de ouders negatieve gevoelens hebben bij deze persoon. 

Het is belangrijk dat je jouw kind laat weten dat je het steunt in gevoelens en keuzes en dat je hier niet negatief tegenover staat. Dit kun je doen door je kind te helpen bij het uitzoeken van informatie, of het gesprek te starten over wat voor het kind belangrijk is in relatie tot de donor en halfbroers en -zussen, en welk contact het graag zou willen. Stel vragen en toon interesse. Zo zal je kind voelen dat er ruimte is voor iedereen: het eigen gezin, de donor, maar ook voor halfbroers en –zussen. Gevoelens van angst om iemand teleur te stellen zullen dan minder belangrijk zijn. 

10. Omgaan met angst voor onderlinge relaties
Het risico op relaties tussen donorkinderen die onbewust halfbroers- en zussen zijn is een grote zorg bij ouders die een kind hebben dat afkomstig is van een massadonor. Naarmate kinderen ouder worden, maken zij zich ook zorgen. Registratie en transparantie zijn manieren om hiermee om te gaan.

• Registratie door inschrijving in een DNA-databank. 
  Steeds meer donorkinderen schrijven zich in internationale DNA-databanken in zoals Ancestry of Myheritage. Hier kunnen ze andere ingeschreven halfbroers- en zussen vinden. Voor meer informatie over deze databanken, maar ook de privacyregelingen rondom deze databanken kijk hier.
   
• Transparantie door als ouder open te zijn over de massadonatie zodat donorkinderen zich bewust zijn van het risico en hier alert op kunnen zijn bij het aangaan van relaties. 

Tot slot: het is jullie verhaal 
Het kan ingewikkeld zijn als er sprake is van een massadonor. Daarom is het belangrijk om te beseffen dat het jullie verhaal is en het gaat om de ontstaansgeschiedenis van je kind. Dit hangt samen met jullie normen, waarden, gewoonten en gezinscultuur. Het is het verhaal van jouw gezin en daar mag je je sterk in voelen. Je kunt dit doen door het veilig en vertrouwd te maken voor je kind: vertel het verhaal, praat er samen over en blijf dat ook doen. Een veilige en vertrouwde omgeving helpt je kind om zich erkend en begrepen te voelen en versterkt de band binnen het gezin. Soms kan je verhaal in de loop der tijd veranderen en dat hoort erbij. Het is jullie verhaal en het ontwikkelt zich mee met jullie als gezin.

Heb je nog vragen over massadonatie? Of over je eigen situatie? 

Je kan ons bereiken via donorconceptie@fiom.nl of 088 126 49 72 (maandag t/m donderdag van 9.00 tot 17.00). We denken graag mee. Wil je in contact komen met een hulpverlener? Dat kan hier.