Late ontdekking zwangerschap: het komt echt voor

Fiom deed onderzoek naar vrouwen* die hun zwangerschap laat ontdekten. Wat blijkt? Zij lopen tegen veel onbegrip aan. Fiom start daarom een campagne om meer begrip te krijgen voor deze vrouwen. Een onbedoelde zwangerschap is vaak al een heftige ervaring, een laat ontdekte zwangerschap is dat nog meer. Vrouwen uit het onderzoek delen hun ervaringen.

*En andere personen die zwanger kunnen worden

Veel mensen kunnen zich niet voorstellen dat iemand een zwangerschap pas na 30 weken of bij de bevalling ontdekt. Vaak wordt gedacht dat een vrouw het bewust verborgen heeft gehouden. Maar zou jij doorhebben dat je zwanger bent als je geen dikke buik krijgt en elke maand bloedingen blijft houden? Stel je eens voor hoe dat zou zijn. Hoe zou jij je voelen als je opeens van een kind bevalt zonder dat je wist dat je zwanger was?

Een laat ontdekte zwangerschap kan iedereen overkomen, met alle lichaamsvormen en maten, van alle vruchtbare leeftijden, al moeder of niet en van elk opleidingsniveau. Voor al deze vrouwen* is dit een heftige gebeurtenis. Zij krijgen plotseling te horen dat ze niet alleen onbedoeld zwanger zijn, maar ook binnen enkele weken of dagen een kind krijgen. Vrouwen die de zwangerschap bij de bevalling ontdekken hebben nog minder tijd om aan het idee te wennen. Van het ene op het andere moment hebben zij een kind in hun armen.

*

Wat kun jij doen?

Het is begrijpelijk dat je verbaasd bent als een vrouw haar zwangerschap laat ontdekt. Probeer je te verplaatsen in de situatie van deze vrouw. Voor haar is dit ook een grote shock. Op basis van ons onderzoek hebben we op een rijtje gezet wat je wel en niet moet doen in deze situatie.

Onderzoek late ontdekking zwangerschap

Fiom deed onderzoek naar vrouwen die hun zwangerschap laat ontdekten. En dan met name naar de persoonlijke ervaringen van deze vrouwen. Waarom ontdekten zij hun zwangerschap pas bij 30 weken of meer? En hoe waren de reacties vanuit de omgeving? Wat blijkt is dat het wegblijven van zwangerschapssymptomen een belangrijke rol speelt bij een laat ontdekte zwangerschap. Vrouwen die we voor ons onderzoek spraken, vertelden dat hun buik niet groeide en dat ze tijdens hun zwangerschap maandelijkse bloedingen hadden. Dit had als gevolg dat ze andere kleine veranderingen in hun lichaam niet herkenden als een zwangerschapssymptoom. 

Grote impact voor vrouwen

Je kunt je misschien voorstellen dat een zwangerschap laat ontdekken een grote impact heeft op de vrouw zelf, de vader van het kind en de familie. Daar komt bij dat ze veel negatieve reacties krijgen uit hun omgeving. De vrouwen die meededen aan ons onderzoek, vertelden dat ze werden geconfronteerd met veel vooroordelen. Sommigen werden weggezet als leugenaars, mensen uit hun omgeving geloofden niet dat ze hun zwangerschap daadwerkelijk pas bij 30 weken of later ontdekt hadden. Anderen kregen te horen dat ze niet in staat zouden zijn om voor het kind te zorgen. 

Behoefte een begrip en steun

Logisch dus dat deze vrouwen behoefte hebben aan begrip en steun. Uit ons onderzoek blijkt dat ze dat lang niet altijd krijgen. Daarom voert Fiom deze campagne.

We willen duidelijk maken dat: 

• het vaker voorkomt dat vrouwen hun zwangerschap pas bij 30 weken of later ontdekken;
• een vrouw niet liegt, maar het echt mogelijk is dat zij een zwangerschap niet opmerkt;
• het voor een vrouw een zware periode is én het belangrijk is hoe jij reageert als je er mee te maken krijgt in je omgeving.

Wetenschappelijk onderzoek  

Fiom deed onderzoek naar vrouwen die onbedoeld zwanger raakten en pas laat ontdekten dat ze zwanger waren. We vinden het belangrijk dat er meer begrip komt voor vrouwen die dit meemaken. Daarnaast wil Fiom ervoor zorgen dat de begeleiding bij een laat ontdekte zwangerschap goed aansluit bij de individuele situatie en behoeftes.  

Voor dit onderzoek hebben we 8 vrouwen geïnterviewd die hun zwangerschap hebben ontdekt bij 30 weken, of later. Ook hebben we interviews gehouden met 4 verloskundigen en 4 gynaecologen.  

Verklaringen 

Alle vrouwen die we voor ons onderzoek hebben geïnterviewd gaven aan dat er tijdens de zwangerschap geen duidelijke veranderingen plaatsvonden in hun lichaam. Bekende symptomen waren afwezig. De vrouwen vertelden dat hun buik niet groeide. Zij zagen dit als dé belangrijkste verklaring voor de late ontdekking. Zeven van de acht vrouwen hadden bloedingen tijdens de zwangerschap. Hierdoor dachten ze dat ze elke maand menstrueerden. Bij slechts één vrouw was dit niet het geval, maar zij had nooit een regelmatige menstruatie gehad.

Veel vrouwen verbaasden zich erover dat hun lichaam de zwangerschap niet had laten zien. Dit veranderde nadat ze de zwangerschap ontdekten. Op dat moment kregen ze plots zwangerschapssymptomen. Een aantal vrouwen beschrijft dat hun buik plotseling snel groeide na de ontdekking. Een vrouw zei: “De dag voordat ik erachter kwam, was ik plat. De dag erna had ik opeens een grote toeter. Het was plots echt een bijna voldragen zwangerschapsbuik.” 

Doordat deze prominente zwangerschapssymptomen uitbleven, merkten de vrouwen andere kleine veranderingen in hun lichaam niet op. Terugblikkend gaf een aantal vrouwen aan dat ze tijdens de zwangerschap bijvoorbeeld weleens misselijk of moe waren, maar destijds nooit dachten aan een zwangerschap. Deze symptomen werden vaak ergens anders aan gewijd, zoals een drukke werkweek, de hitte, of andere lichamelijke klachten of ziektes.    

Ervaringen met een laat ontdekte zwangerschap

Wanneer een vrouw haar zwangerschap laat of zelfs pas bij de bevalling ontdekt, dan is dat een enorme schok. Er komt veel op haar af. In ons onderzoek hebben we vrouwen gevraagd om te vertellen over hun persoonlijke ervaringen met het laat ontdekken van hun zwangerschap.  

Shock en ongeloof 

Op het moment dat vrouwen hun zwangerschap ontdekten waren ze overdonderd. Ze konden het eerst niet geloven. Een vrouw zei: “Je hebt negen maanden in me gezeten. Waarom heb ik dat nooit gevoeld? Nooit opgemerkt?” Het duurde vaak even voordat het besef tot ze doordrong dat ze een kindje kregen.  

Een aantal vrouwen wist nog niet meteen dat de zwangerschap al zo ver gevorderd was. Op het moment van ontdekken dachten ze dat ze pas net zwanger waren. Voor deze vrouwen was het een zware klap toen ze tijdens hun eerste echo hoorden dat ze al bijna gingen bevallen.  

Veel vrouwen waren een tijdje volledig in shock. Ze werden plotseling gebombardeerd met iets dat hun hele leven veranderde. Het duurde even voordat dit tot ze doordrong. Dit was nog heftiger bij vrouwen die hun zwangerschap pas ontdekten tijdens de bevalling. Ze hadden geen tijd om aan het idee te kunnen wennen. Deze vrouwen beschrijven dat de dag van de bevalling voorbijging als een roes: “Ik ben in een achtbaan gestapt en had geen idee waar die uitkwam”.  

Gewenst of ongewenst 

Elke onbedoelde zwangerschap is uniek en de verhalen van de vrouwen die hun zwangerschap laat ontdekten zijn heel divers. Zo ook hun reacties op het moment dat ze beseften dat ze zwanger waren.  

Sommige vrouwen waren meteen heel gelukkig met de zwangerschap. Ze hadden een kinderwens en waren erg blij dat ze (weer) moeder werden. Voor twee vrouwen in onze studie was dit gevoel extra sterk. Zij dachten dat ze niet of verminderd vruchtbaar waren. De zwangerschap voelde voor hen als een zegen. Een van hen zei: “Ik kon mijn geluk niet op toen ze vertelden dat ik zwanger was. Ik had altijd wel een kinderwens, maar ik had me erbij neergelegd”. 

Dit was niet voor alle vrouwen het geval. Een aantal vrouwen had op het moment van de laat ontdekte zwangerschap geen kinderwens. Zij moesten daarom des te meer aan de situatie wennen. Twee vrouwen twijfelden of de zwangerschap gewenst was. Zij moesten in korte tijd een keuze maken. Doordat ze hun zwangerschap laat ontdekten konden ze niet meer kiezen voor abortus (2). Ze moesten hoe dan ook van het kind bevallen. Beide vrouwen gingen in gesprek met een hulpverlener van Fiom. Ze hebben overwogen om het kind af te staan ter adoptie, maar besloten later om het kind zelf op te voeden (3).  

Zorgen  

Bij het ontdekken van de zwangerschap begonnen de vrouwen uit ons onderzoek zich gelijk zorgen te maken. Ze waren met name ongerust over de gezondheid van het kind. Een vrouw zei: “Ik was heel bang dat zij echt ziek was, of dat er iets niet goed zou zijn”. Vrouwen die hun zwangerschap laat ontdekken hebben geen echo’s en controles gehad en dit is in een laat stadium vaak niet meer goed mogelijk. Een aantal vrouwen maakte zich extra zorgen door hun levensstijl tijdens de zwangerschap. Ze hadden bijvoorbeeld wijn gedronken, gerookt, sushi gegeten, de kattenbak verschoond of fanatiek gesport. Ze waren bang dat dit negatieve gevolgen kon hebben voor hun kind en voelden zich schuldig. Een andere vrouw: “Ik heb me op dat moment echt heel schuldig gevoeld. Ik heb een hoop dingen gedaan die helemaal niet mogen als je zwanger bent”.  

Een aantal vrouwen maakte zich bij het ontdekken van de zwangerschap zorgen over hoe ze voor het kind konden gaan zorgen. Hun leven was niet ingericht op de komst van een baby. Verder zorgde de zwangerschap ervoor dat veel van hun toekomstdromen minder makkelijk te verwezenlijk werden. Ze moesten hun leven opnieuw inrichten.  

Een andere factor die tot veel zorgen leidde was de angst voor negatieve reacties uit de omgeving. De vrouwen waren bang dat mensen niet geloofden dat ze het niet wisten of hen zouden veroordelen.  

Gemis 

De meeste vrouwen vonden het jammer dat ze de zwangerschap niet bewust hadden meegemaakt. Ze hebben niet van deze periode kunnen genieten en zich niet rustig kunnen voorbereiden op de komst van een kind. Ze voelden gemis over het rustig inlezen, het inrichten van de babykamer, het kiezen van een naam en gaan shoppen voor babykleren. Alles moest snel gebeuren en door lange levertijden was er vaak weinig keuze.  

Ook vonden ze het jammer dat ze de eerste echo’s en controles hebben gemist en niet hebben kunnen genieten van de kleine stapjes tijdens een zwangerschap. Een vrouw vertelde: “Omdat ik altijd een hele grote kinderwens had, wist ik precies welke kleertjes ik voor mijn kindje zou willen, hoe ik de babykamer wilde inrichten. Dat stuk heb ik helemaal gemist en dat vind ik heel erg.” 

De vrouwen die hun zwangerschap ontdekten bij de bevalling waren nergens op voorbereid. Ze hadden geen babyspullen in huis en niets geregeld: “Ik had niets. Geen babybedje, geen rompertje, niets.” In sneltreinvaart moest alles thuis klaargemaakt worden voor de komst van de baby. Vaak schoten familieleden en vrienden hierbij te hulp. Een vrouw vertelde over de reactie van haar familie: “Ze gingen gelijk in regelmodus. Waar kunnen we bij helpen? Wat is er nodig om te zorgen dat je zo snel mogelijk naar huis kan?”.  

Reacties omgeving 

Ook voor de omgeving van de vrouw is de laat ontdekte zwangerschap onverwachts en nogal eens niet te begrijpen. Het roept dan ook veel reacties op, reacties die het voor de vrouw nog moeilijker kunnen maken dan het al is. Daarom hebben we in ons onderzoek vrouwen gevraagd hoe ze reacties uit hun omgeving ervaren hebben en wat helpend kan zijn.  

Ongeloof 

De meest voorkomende reacties waar vrouwen mee te maken kregen was ongeloof. Dit ongeloof werd direct geuit of klonk door in de manier van vragen stellen. Een vrouw vertelde: “Dan vroegen ze: hoe kun je dat nou niet weten? En: je merkt het toch aan jezelf?” Een andere vrouw zei: “Ze waren echt verbaasd dat je dat niet in de gaten kunt hebben. Ze hadden echt zoiets van; hoe is het mogelijk dat je dat niet weet? Dat kan toch niet? Er zijn toch zoveel symptomen die laten blijken dat je zwanger bent?” 

Beschuldigingen en roddel 

Doordat veel mensen zich niet kunnen voorstellen dat iemand haar zwangerschap zo laat opmerkt, wordt er nogal eens gedacht dat de vrouw het opzettelijk verborgen heeft. De vrouwen uit ons onderzoek hebben hier ervaring mee. Een van hen voelde zich onveilig door de agressieve verwijten van haar ex, die zei dat ze hem er ingeluisd zou hebben. Bij een ander was de werkgever ervan overtuigd dat ze het wel wist, maar niet verteld had. Hij verlengde haar contract niet. Een aantal vrouwen merkte hoe er in hun omgeving of op social media negatief over hen gesproken werd, in de roddelsfeer. 

Steun en begrip 

Gelukkig hebben de vrouwen die aan het onderzoek meededen ook positieve ervaringen. Niet iedereen reageerde met ongeloof, er was ook medeleven en echte interesse. Zo antwoordde een vrouw op de vraag waarom ze het spannend vond om te vertellen aan haar omgeving: “Ik denk om de reacties die ik verwachtte.  En uiteindelijk had ik daar helemaal niet bang voor hoeven te zijn want het viel heel erg mee. Anders zijn het natuurlijk ook niet je echte vrienden, maar op dat moment was ik er wel echt even bang voor.” 

De meesten kregen steun van hun ouders, familie en vrienden. Er werden oproepen gedaan voor hulp, spullen verzameld en kinderkamers in orde gemaakt. Een vrouw vertelde: “Ik heb dat als heel fijn ervaren, iedereen was echt wel steunend en gewoon lief en zorgzaam.” En een ander: “Mijn moeder is gelijk uit bed gesprongen en die heeft gezorgd dat er een babyuitzet stond, ’s middags om twaalf uur was dat al helemaal geregeld.” 

Een vrouw vertelde hoe fijn ze het vond om een lotgenote te spreken: “Ik zei: we kunnen elkaar een hand geven, want dat had ik ook. Die vrouw vond het fijn dat eindelijk iemand gewoon normaal reageerde en vroeg: hoe voel jij je eronder? En niet iemand die gelijk begint met: hoe kan dat dan? En dat bestaat helemaal niet.” 

 (2) Abortus is in Nederland mogelijk tot de 24e week van een zwangerschap. In de praktijk houden artsen 22 weken aan. Dit is omdat artsen tot op 2 weken nauwkeurig de duur van de zwangerschap kunnen bepalen. 

(3) Gemiddeld zijn er jaarlijks 60 onbedoeld zwangere vrouwen die overwegen om afstand te doen van hun kind ter adoptie. 30% van deze vrouwen heeft de zwangerschap laat ontdekt. Van hen doet één op de drie afstand ter adoptie, de rest gaat zelf voor het kind zorgen of kiest voor een pleegplaatsing.

Ben jij onbedoeld zwanger? 

Lees de informatie op 'Zwanger, wat nu?' of meld je aan voor onze gratis online keuze-oefeningen. Wil je liever een face-to-face gesprek? Dat kan ook. Neem contact met ons op: 088 126 49 00. We verwijzen je dan door naar een gespecialiseerde hulpverlener bij jou in de buurt voor een gratis keuzehulpgesprek. Dit kan ook anoniem.

Ga naar onze online keuze-oefeningen

Ben je zwanger en is abortus of zelf voor je kind zorgen geen optie (meer) voor jou?

Dan kun je overwegen je kind af te staan ter adoptie. Dit is een ingrijpende beslissing en die neem je niet zomaar. Om tot een besluit te komen, moet je over veel dingen nadenken. Daarom is er een bedenktijd ingesteld van drie maanden vanaf de bevalling.

Fiom kan je ondersteunen in dit gehele proces en bij het maken van deze keuze. Lees meer informatie over hoe adoptie precies in zijn werk gaat en wat daarbij komt kijken.