25/09/2018 - Tekst: Mr. V. Kidjan - Advocaat
Toen in 2013 bij Sophie een semi-goedaardige tumor uit haar buikholte werd verwijderd, werd haar afgeraden zwanger te worden. Bij een zwangerschap zou Sophie het risico lopen dat er weer een tumor zou gaan groeien. Sophie en Xander kozen ervoor om via een draagmoeder een kind te krijgen. De eicel was afkomstig van Sophie en werd in Amerika bevrucht met het zaad van Xander. Een Amerikaanse draagmoeder baarde dochter Céla-Lynn in januari 2017. Juridisch duurt het wat langer voor alles rond is. Sophie moet haar eigen dochter adopteren.
Deze draagmoederconstructie kan worden gecategoriseerd onder commercieel draagmoederschap.
Als advocaat ben ik niet betrokken geweest bij de zaak dus wat ik hierna beschrijf, heb ik afgeleid uit wat ik over de situatie heb gelezen. Ik kan geen garanties geven over de juistheid van de feiten.
Céla-Lynn is in Amerika geboren. Bij haar geboorte staan op de Amerikaanse geboorteakte Sophie en Xander als ouders vermeld. Omdat Céla-Lynn uit een draagmoeder is geboren en niet uit Sophie hebben de Nederlandse autoriteiten de informatie die in de Amerikaanse geboorteakte staat niet erkend.
De hoofdregel is dat dit wel moet gebeuren op grond van artikel 10:101 van het Burgerlijk Wetboek. Een aantal uitzonderingen op deze hoofdregel wordt in de wet genoemd waaronder ‘strijd met de openbare orde’. Een basisbeginsel van de Nederlandse rechtsorde is dat een kind op grond van zijn geboorteakte zijn ontstaansgeschiedenis moet kunnen terugvinden. Daarnaast staat in de Nederlandse wet dat een moeder bij de geboorte van een kind als moeder kan worden aangemerkt als het kind ‘uit haar is geboren’. Dat staat in artikel 1:198 lid 1 sub a van het Burgerlijk Wetboek. Dit alles heeft tot gevolg dat de Nederlandse autoriteiten zich op het standpunt stellen dat niet Sophie maar de Amerikaanse draagmoeder bij de geboorte van Céla-Lynn als moeder wordt aangemerkt omdat het anders in strijd zou zijn met de (Nederlandse) openbare orde.
En de vader? Dat is een nogal juridisch ingewikkeld verhaal en ik beschik over te weinig informatie om zeker te zijn van mijn conclusies. Kort gezegd kan het vaderschap van Xander niet worden gezien als strijdig met de openbare orde omdat een man volgens de Nederlandse wet een kind mag erkennen van een andere vrouw dan de vrouw met wie de man een relatie heeft.
Hoofdregel
Is de draagmoeder gehuwd met een andere man, dan moet de andere man zijn vaderschap wel eerst ontkend hebben. Hoofdregel is immers dat een echtpaar vader en moeder van een kind zijn als het kind tijdens het huwelijk is geboren. Deze procedure moet in Amerika plaatsvinden. Het is goed mogelijk dat het vaderschap van Xander direct erkend kan worden. Het probleem is dat de geboorteakte van Céla-Lynn niet geaccepteerd wordt omdat de moedergegevens niet erkend worden. Ook al staat Xander juist als vader op de geboorteakte vermeld, dan nog moet hij naar de rechtbank voor de vaststelling van de geboortegegevens van Céla-Lynn. De rechter zal vervolgens onder meer het commercieel draagmoederschap onderzoeken op de vraag: of dit in strijd is met de openbare orde. Als dat in orde is, dan zal de rechter de geboortegegevens van Céla-Lynn vaststellen met vermelding van de draagmoeder als de moeder en Xander als de vader. Kortom, voor de Nederlandse autoriteiten zullen Xander en de draagmoeder worden beschouwd als de ouders van Céla-Lynn bij haar geboorte. Sophie moet daarom haar eigen biologische dochter adopteren via een zogeheten partneradoptie. Een andere optie geeft de huidige wet niet.
Voorwaarden
De voorwaarden voor deze adoptie worden genoemd in Boek 1 artikel 227 en 228 van het Burgerlijk Wetboek. De belangrijkste voorwaarden zijn dat Céla-Lynn is geboren tijdens de relatie van Xander en Sophie, dat zij samen Céla-Lynn voor ten minste een jaar hebben verzorgd en opgevoed, dat de draagmoeder niet het juridisch gezag heeft over Céla-Lynn en dat de adoptie in haar belang is. Op zich zijn de voorwaarden voor de adoptie duidelijk. Waarom duurt de adoptieprocedure dan zo lang? Zodra bij een adoptie internationale componenten een rol spelen zal de rechter hiermee rekening houden. De Raad voor de Kinderbescherming en de ambtenaar van de burgerlijke stand worden doorgaans gevraagd om hun standpunten naar voren te brengen en er wordt meestal een zitting gepland. Dit kan bij elkaar geruime tijd in beslag nemen. Daarbij komt ook nog dat nadat de rechter de adoptie uitspreekt, een hoger beroepstermijn van drie maanden moet worden afgewacht voordat de adoptie kan worden ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand en Sophie als moeder op de geboorteakte van Céla-Lynn komt te staan.
Xander en Sophie moeten dus twee lange procedures doorlopen voordat zij als ouders op de Nederlandse geboorteakte van Céla-Lynn worden vermeld. Ik kan mij voorstellen dat dit voor hen erg frustrerend is.