14/04/2017 - Door: Lidwien Mineur, video-interactiebegeleider
De moeder van de achtjarige Beau meldt zich aan. Zij vraagt zich af of Sherborne Samenspel haar dochter zou kunnen helpen. Vanuit het intakegesprek met beide ouders komt naar voren dat zij zich zorgen maken over de gehechtheid van Beau en hopen door middel van Sherborne Samenspel haar basisvertrouwen te vergroten en de relatie tussen moeder en dochter te verbeteren. Zij geven aan dat het moeilijk is om contact met Beau te krijgen, en dat ze het gedrag van haar zusjes en vriendinnen in alles kopieert. Daarnaast zou ze geobsedeerd zijn door eten.
Beau is de middelste van drie meiden. Alle zusjes zijn geadopteerd. Beau heeft waarschijnlijk de eerste tien weken bij haar geboortemoeder gewoond en is daarna ondervoed in een pleeggezin geplaatst. Met zeven maanden is Beau bij haar adoptieouders gekomen. Beau huilde heel veel en schrok van geluiden. Moeder kreeg in de periode vlak na de adoptie een ernstige vorm van Pfeiffer. Hierdoor lag de zorg voor Beau gedurende deze periode grotendeels bij vader. Deze situatie heeft ruim een jaar geduurd. Waarschijnlijk is van daaruit de gehechtheidsrelatie van moeder naar Beau en omgekeerd niet optimaal tot stand gekomen. Moeder geeft aan een ander gevoel te hebben naar haar twee andere dochters toe. In verband hiermee heeft moeder EMDR gekregen.
Ouders vinden Beau geen ongelukkig kind; wel vinden ze haar een naïef lief meisje dat geen “nee” durft te zeggen, ze vraagt op een zeurende manier om aandacht en “het is nooit genoeg”. Op school is zij faalangstig en haar (actieve) woordenschat is bijzonder laag. Zij heeft een grenzeloze fantasie en houdt van schilderen en tekenen. Ouders zijn angstig de grip op Beau kwijt te raken naarmate ze ouder wordt.
Start met de oefeningen
We spreken af om eerst Sherborne Samenspel met moeder en dochter te starten, later zal ook vader deel gaan nemen aan de bewegingsoefeningen. Tijdens de eerste sessie worden vooral bewegingservaringen aangeboden die in de eerste en tweede bouwsteen van de hechting passen; de fase van het (onbewuste) voelen, het toevertrouwen. En koesterende oefeningen. We herbeleven de eerste zintuiglijke ervaringen. Aanraken, aangeraakt worden, oefenen in afstand en nabijheid, hard en zacht, warm en koud. Beau kan benoemen wat ze prettig vindt en wat niet; ze kijkt, wacht af en neemt initiatief. Ze vindt het fijn om gesleept te worden over de grond, om diep in de slaapzak te gaan liggen en gewiegd te worden. Ze blijft geconcentreerd, we maken gebruik van veel herhaling. Dan zeg Beau: “Mama, we ademen hetzelfde.”
De tweede sessie starten we met het spiegelen van elkaars bewegingen zonder te praten, initiatieven gaan over en weer. We bewegen onder en over moeder als brug. Beau kan zich moeilijk ontspannen. Wanneer een slaapzak (als een soort van tweede huid) tussen moeder en Beau gelegd wordt, kan zij zich overgeven. Als een oefening voorbij is, wil Beau dat moeder het herhaalt maar dit keer met haar knuffel. Ze volgt intens hoe moeder de knuffel wiegt, uitpakt en aanraakt. Als het ware om te zien wat er met haar kort daarvoor gebeurd is. Hierna wil Beau hetzelfde met moeder doen. Zij moet blijkbaar voelen wat Beau ervaren heeft; wederkerigheid en samen.
Confronterend
Na analyse van de beelden volgen meerdere gesprekken met ouders waarin o.a. psycho-educatie en uitleg over de basiscommunicatieprincipes gecombineerd worden met het terugkijken van de opnames. Het is beide ouders opgevallen dat Beau na de eerste Samenspelsessie thuis beelden wilde zien van vroeger, toen zij klein was. Maar ook dat ze naderhand brutaler en bozer wordt en ook assertiever naar haar zusjes toe. Ouders zien op meerdere vlakken ook positieve ontwikkelingen bij Beau; ze durft weer meer alleen te spelen, zonder steeds naar haar ouders of naar vriendjes te gaan. Er lijkt thuis meer rust te zijn voor alle meiden.
Voor moeder is het eveneens confronterend. Zij ziet in de beelden hoeveel zij aan Beau vroeg; hoe ze haar als het ware overvroeg. Ze (h)erkent dit zelf direct, omdat ze voor haar gevoel alles vóór wilde zijn, uit angst voor wat er gaat gebeuren en zo grip op Beau te houden. Grip op de Beau die geen keuzes kan/kon maken.
Moeder was bij de eerste sessie verrast over het toevertrouwen van Beau aan haar. Bij de tweede sessie heeft ze geen verbinding met haar dochter gevoeld. De kwetsbaarheid van zowel Beau als moeder wordt duidelijk door de oefening waarin je als het ware welkom wordt geheten. Beiden hebben met elkaar “een valse start” gemaakt. EMDR heeft moeder wel geholpen, maar daarmee is het nog niet weg. Moeder voelt zich neutraal bij de beelden die vader ontroerden.
Samen hebben we gekeken naar wat er allemaal wel is; hoe ouders Beau de ervaring willen geven dat “ze er mag zijn”. We hebben gekeken waar de behoeftes liggen van Beau, los van het opvoeden. Bijvoorbeeld de tafelsituatie, hoe die voor iedereen meer ontspannen kan zijn. Een plek voor haar en haar zussen waar ze mogen schilderen en spelen zonder op te hoeven letten of er ook geknoeid wordt. Tijd nemen en geven aan elkaar. Ouders worden geconfronteerd met hun eigen gehechtheidsrepresentaties en kunnen elkaar hierbij helpen.
Positieve ontwikkeling
Hierna volgen nog meerdere Sherborne Samenspelsessies met Beau en beide ouders. Het is voor Beau goed om aan vader te laten zien wat zij allemaal samen met moeder aan bewegingservaringen heeft opgedaan.
De oefeningen worden steeds verder uitgebreid waarbij Beau experimenteert en zelfvertrouwen opdoet. Hieraan beleeft zij samen met haar ouders veel plezier. Zij geeft zelf aan wat zij wel en niet prettig vindt. Thuis zet de verandering zich ook door. Beau wil meer geknuffeld worden door ouders, speelt veel meer thuis in plaats van alleen bij vriendinnetjes, ze is op school minder onrustig en krijgt meer vertrouwen in haar eigen kunnen. Wel voelt zij zich nog snel afgewezen en heeft het idee dat iedereen boos op haar is.
De beelden bevestigen dat de positieve ontwikkeling van Beau zich doorzet. De ouders koppelen dit aan hun eigen veranderde reacties op en verwachtingen van haar.
Ouders blijven thuis de Sherborne Samenspel-bewegingen herhalen. Zij zien hoe Beau beter in haar vel zit, hoe ze opener en toegankelijker is geworden en hoe ze moeder meer opzoekt. Vader blijft haar eerste hechtingsfiguur, tegelijkertijd heeft moeder meer geaccepteerd dat ze van Beau op een andere manier houdt dan van haar andere dochters, die meer passen in het beeld dat zij van haar kinderen had en heeft. Beau blijft haar een spiegel voorhouden.
Mocht er in de toekomst weer meer hulp nodig zijn, dan zullen ouders niet schromen deze weer te vragen.
Lidwien Mineur is VIB’er bij Adoptievoorzieningen, Sherborne Samenspel pedagoge en ICL Sherborne (international course leader). Ze heeft een eigen parttime praktijk in Lettelbert, AKKA.
