10/07/2023

Nederlandse gynaecologen hebben aan Deense spermabanken gevraagd om een limiet te stellen aan het aantal nakomelingen dat een spermadonor wereldwijd kan krijgen. Doordat Deense spermabanken zaad exporteren naar landen over de hele wereld, kan dit aantal oplopen tot honderden nakomelingen. In Nederland mag het sperma van één donor gebruikt worden voor maximaal 12 vrouwen. De regels verschillen echter per land en er zijn ook landen waar geen limiet geldt. Het ontbreekt aan internationale wetgeving. 

Cryos en ESB

De werkgroep Gameetdonatie van de beroepsvereniging van gynaecologen (NVOG) heeft bij de Deense spermabanken aangedrongen om een wereldwijd geldende limiet te stellen aan het aantal nakomelingen van een donor. Deze commerciële spermabanken zeggen zich per land te houden aan het daar afgesproken maximumaantal kinderen per donor. Sperma van een donor kan daarnaast echter nog wel in andere landen gebruikt worden. De European Spermbank (ESB) geeft aan dat bij hen maximaal 75 gezinnen worden geholpen met één donor en dat ze openstaan voor de discussie. Spermabank Cryos zegt geen maximum te hanteren; het is van vele factoren afhankelijk hoe vaak zaad van een bepaalde donor wordt ingezet. 

De werkgroep wil ook dat het inzichtelijk wordt voor wensouders en donoren hoeveel kinderen een bepaalde donor al heeft. Zodat de nakomelingen straks voor zo min mogelijk verrassingen komen te staan. Tien van de dertien Nederlandse vruchtbaarheidsklinieken behandelen vrouwen met buitenlands donorzaad. De reden is onder andere dat er wachtlijsten zijn voor een Nederlandse zaaddonor. 

Kinderrechten

De voorzitter van Stichting Donorkind, Ties van der Meer, vindt dat de Deense spermabanken met hun werkwijze de kinderrechten schenden. Hij geeft aan dat Nederlandse specialisten hebben afgesproken dat een maximum van twaalf gezinnen voor één donor verantwoord is. Hij vraagt zich af waarom er dan toch wordt samengewerkt met bedrijven die wereldwijd geen limiet aanhouden. Ethisch besef houdt immers niet op bij de landsgrens. 

Onlangs deed de rechter uitspraak in een rechtszaak tegen donor Jonathan M., die wereldwijd minstens 550 kinderen verwekte. De rechter oordeelde dat er voor donorkinderen in zo’n enorm verwantschapsnetwerk een reële kans is op psychosociale schade. Jonathan kreeg een verbod opgelegd om nog te donoren. In een reactie stelde hij dat de Deense spermabanken in feite ook gebruik maken van massadonoren, omdat hun zaad wereldwijd tientallen tot honderden keren wordt ingezet. 

Wet donorgegevens

Het voorstel voor de herziening van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting is in mei van dit jaar aangenomen in de Tweede Kamer. De nieuwe wet biedt de mogelijkheid om toe te zien op het maximumaantal verwekkingen per donor, bij behandeling in een Nederlandse kliniek. Verwekkingen die plaatsvinden in de privésfeer of met Deens zaad in het buitenland, vallen buiten deze registratie.  

Fiom pleitte rond de wetswijziging voor een registratiemogelijkheid van afstammingsgegevens bij het gebruik van een donor in de privésfeer. Zo kunnen wensouders die gebruik maken van een donor buiten de kliniek om, afstammingsinformatie voor het kind veiligstellen. Door het op grote schaal gebruiken van Deense donoren voorzien we in de toekomst problemen voor de betrokken donorkinderen. Dit door gebrek aan toezicht en transparantie, de onzekerheid die er is over het later kunnen traceren van donoren en de grote aantallen halfbroers en -zussen die donorkinderen wereldwijd kunnen hebben. De oproep van de gynaecologen ondersteunen we van harte. Daarnaast hebben wensouders ook een eigen verantwoordelijkheid. Goede informatie vooraf over de consequenties van bepaalde keuzes, is belangrijk. Wensouders kunnen deze informatie vinden bij het Landelijk Informatiepunt Donorconceptie.  

Meer lezen

Gynaecologen roepen Deense spermabanken op tot limiet aantal kinderen | NOS.nl | 7 juli 2023

Gynaecologen: ‘Honderden kinderen van één spermadonor moet niet kunnen, stel wereldwijd een limiet’ | de Volkskrant | 7 juli 2023

Wat doet het met de kinderen om een vader te delen met velen? | de Volkskrant 

Spermadonor Jonathan moet na honderden kinderen stoppen van rechter | Fiom | 28 april 2023