06/07/2023

De ministerraad heeft ingestemd met het wetsvoorstel ‘Kind, draagmoederschap en afstamming’, dat draagmoederschap bij wet regelt. Op dit moment is er in Nederland geen specifieke regeling voor ouderschap na draagmoederschap. Het wetsvoorstel is deze week naar de Tweede Kamer gestuurd. De verwachting is dat het daar na de zomer wordt besproken. 

Als wensouders kiezen voor draagmoederschap, is het mede in het belang van het kind en de draagmoeder dat alles goed is geregeld en er gelet is op mogelijke risicofactoren. Ouders moeten nu vaak lange en onzekere procedures volgen voordat zij formeel de ouders van het kind kunnen worden. Dat zorgt voor juridische onzekerheid voor het kind, de draagmoeder en de wensouders. Met dit wetsvoorstel wil de minister voor Rechtsbescherming een regeling treffen voor zorgvuldig draagmoederschap.  

Versterking van het recht op afstammingsinformatie 

Als de wet wordt aangenomen, is het voor wensouders duidelijk aan welke voorwaarden zij moeten voldoen bij draagmoederschap. Een rechter kan dan al voor de conceptie beslissen dat de wensouders meteen vanaf de geboorte de wettelijke ouders zijn van het kind. Zij komen meteen vanaf de geboorte als ouders op de geboorteakte te staan. De nieuwe wet versterkt het recht op afstammingsinformatie. Zo komt er een register waarin informatie wordt opgenomen over het draagmoederschapstraject. Het kind kan hier later gegevens inzien, bijvoorbeeld over de tussen draagmoeder en wensouders gemaakte afspraken. Er komt een wettelijke verplichting voor ouders om het kind informatie te geven over de afstamming. Verder wordt vastgelegd wat wensouders voor de draagmoeder mogen betalen en hoe hoog het bedrag van de vergoeding mag zijn. Betalingen die dit maximum te boven gaan worden strafbaar gesteld. 

Voorwaarden 

Onder de nieuwe regeling bekijkt de rechter vooraf of aan alle voorwaarden voor draagmoederschap is voldaan. Vóórdat de draagmoeder en de wensouders een verzoek bij de rechter kunnen indienen voor toestemming, moeten zij voorlichting en counseling volgen. Dit zorgt ervoor dat alle betrokkenen weten waaraan ze beginnen. Het kind moet een genetische band hebben met ten minste één van de wensouders. 

Traject in het buitenland 

Ook wensouders die een draagmoederschapstraject in het buitenland volgen, kunnen op deze wet terugvallen. Als voldaan is aan vergelijkbare voorwaarden die in Nederland aan het traject worden gesteld, kan het ouderschap net als voor wensouders die het traject in Nederland doorlopen hebben, meteen erkend worden.  

Fiom werkt vanuit de visie dat elk mens recht heeft op toegang tot informatie over zijn of haar afstamming en ontstaansgeschiedenis. Ook bij draagmoederschap zijn we tegen elke vorm van uitbuiting, misbruik of winstbejag. Bij internationaal draagmoederschap is het risico op misstanden groot, terwijl de mogelijkheden voor toezicht er nauwelijks zijn. Er is vaak sprake van commerciële belangen en bemiddelaars, en er zijn verschillen tussen landen wat betreft het juridisch kader en de mate waarin toezicht wordt gehouden.

Al zijn in Nederland beleidsmatig de zaken goed op orde, dan nog is het moeilijk te controleren of de uit het buitenland afkomstige informatie klopt. Fiom heeft zich daarom in de consultatie uitgesproken tegen het gebruik van een draagmoeder in het buitenland en daarmee tegen de regeling voor erkenning na buitenlands draagmoederschap. 

Periode van voorbereiding 

Aan dit wetsvoorstel is een lange periode van voorbereiding vooraf gegaan. De Staatscommissie Herijking Ouderschap adviseerde in december 2016 om te komen tot een wettelijke regeling voor draagmoederschap. In juli 2019 gaf het kabinet aan te willen komen tot een regeling voor draagmoederschap en een versterking van het recht op informatie over de ontstaansgeschiedenis. Op 24 april 2020 is het concept wetsvoorstel ‘Kind, draagmoederschap en afstamming’ in internetconsultatie gegaan. Hierbij kon iedereen zijn mening geven en suggesties doen voor verbetering. De commissie Joustra pleitte er in 2021 voor om de lessen uit het onderzoek naar de adoptiemisstanden ook ter harte te nemen bij nieuwe vormen van gezinsvorming, zoals draagmoederschap. In de jaren erna is op het ministerie van Justitie en Veiligheid verder gewerkt aan dit wetsvoorstel, waarmee draagmoederschap wettelijk wordt geregeld in Nederland. 

Landelijk Informatiepunt Draagmoederschap 

Goede informatie en voorlichting over draagmoederschap zijn belangrijk om goed geïnformeerde en weloverwogen keuzes te kunnen maken, waarbij belangen van alle betrokkenen worden gewaarborgd. Het Landelijk informatiepunt draagmoederschap is er voor iedereen die te maken heeft met draagmoederschap of hier meer over wil weten. Op draagmoederschap.nl staat relevante en betrouwbare informatie en ervaringsverhalen over gezinsvorming dankzij de hulp van een draagmoeder. Het belang van het kind staat hierbij voorop. Draagmoederschap.nl is een samenwerkingsverband van verschillende organisaties die betrokken zijn bij draagmoederschap en wordt mogelijk gemaakt dankzij een subsidie van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Het informatiepunt werd op 16 juni 2023 geopend met het Symposium 'Weloverwogen draagmoederschap'.

Meer lezen

Wetsvoorstel kind, draagmoederschap en afstamming | Tweedekamer.nl | 4 juli 2023