In de periode 2016-2020*[1] zijn er gemiddeld 64 vrouwen per jaar die overwegen om hun kind af te staan ter adoptie . Uiteindelijk besluiten er per jaar gemiddeld 20 vrouwen– al dan niet samen met de vader van het kind – om daadwerkelijk afstand ter adoptie te doen. Veel mensen denken dat dit vooral jonge meisjes zijn, maar de gemiddelde leeftijd van de vrouwen die afstand deden is 28 jaar. Zoals in het volgende voorbeeld:
'Een vrouw van 28 jaar, met haar ene been in de Nederlandse en haar andere been in de Marokkaanse cultuur, raakt onbedoeld zwanger, ondanks het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Haar (geheime) vriend is getrouwd en kan in deze situatie niets voor haar betekenen. Hoewel ze thuis bij haar ouders woont, heeft ze haar zwangerschap geheim kunnen houden. Ze is verdrietig maar vindt gezien haar familie en culturele achtergrond dat adoptie voor haar en het kind de beste optie is. Ze heeft haar kind een naam gegeven met een mooie betekenis.'
*[1] Voor de meest recente cijfers zie LATAR 2021 Landelijke afstand ter adoptie registratie
In Figuur 1 is te zien dat grootste deel van de afstandsmoeders tussen de 20 en 35 jaar is. De jongste is 15 jaar, de oudste 45 jaar.
Figuur 1. De leeftijdsverdeling van de vrouwen die in de periode 2016-2020 hebben besloten tot afstand van hun kind ter adoptie (n=98)
In dit derde artikel kijken we naar twee verschillende leeftijdsfases. Wat zijn redenen om je kind af te staan als je 35 jaar of ouder bent? En hoe zit het met jonge meisjes of vrouwen?
35 jaar of ouder
In de periode 2016-2020 zijn 16 van de 98 vrouwen die hun kind afstaan ter adoptie 35 jaar of ouder (16%). Op één na hebben deze vrouwen allemaal al eerdere kinderen. Daarnaast zijn er een paar thema’s te onderscheiden die spelen bij het besluit tot afstand.
Een aantal vrouwen komt uit Oost-Europa, zij zijn in Nederland om geld te verdienen. Hun eerdere kinderen wonen vaak nog in het land van herkomst bij familie. Zij hebben geen ruimte om nog een kind te verzorgen en op te voeden.
'Een vrouw van Poolse afkomst, 39 jaar, is zwanger en weet dit al vrij vroeg in de zwangerschap. Ze heeft geen mogelijkheden om een abortusbehandeling te krijgen in Polen, waar ze op dat moment even verblijft om haar twee kinderen te zien. Als ze terugkomt naar Nederland, waar ze verder woont en werkt, blijkt ze te laat te zijn voor een behandeling. Ze blokt haar zwangerschap om door te kunnen gaan. Bovendien, niemand van de Poolse gemeenschap mag weten dat ze zwanger is. De wereld is klein en dan zou er geroddeld worden. Pas als de bevalling zich daadwerkelijk aankondigt, gaat ze naar een ziekenhuis. Ze bevalt van haar kind en komt daarna in contact met Fiom. Ze vertelt dat ze hier in Nederland een bestaan probeert op te bouwen om zo haar kinderen, die bij hun oma wonen, te kunnen onderhouden. De relatie met de betrokken man is inmiddels uit en hij wil er niet voor haar en het kind zijn. Ze kiest voor afstand ter adoptie. Ze zegt: ‘Ik ben zeker verdrietig dat mij dit is overkomen, maar ik zie geen andere keuze. De omstandigheden in Polen zijn zo slecht, dat ik ervoor kies dat dit kind in Nederland een goede toekomst krijgt. De steun en begeleiding die ik hier in Nederland krijg, zou in Polen nooit gebeuren.’ Ze vindt het fijn dat er van alles mogelijk is om toch in contact te blijven met haar kind.'
Bij een paar vrouwen is de zwangerschap uit een verkrachting ontstaan, een voor hen belangrijke reden om het kind af te staan. Een aantal vrouwen staat er alleen voor, zij kunnen niet voor nog een kind zorgen. Soms speelt er meer, hun partner heeft de relatie net verbroken en is vertrokken met onbekende bestemming. Er zijn psychische problemen of er is bijvoorbeeld een kind met autisme in het gezin. Van deze vrouwen is de draagkracht te laag en de draaglast te hoog om de baby op te nemen in hun gezin.
'Een vrouw van 42 raakt onbedoeld zwanger. Ze heeft een wankele relatie die door deze zwangerschap nog meer onder druk komt te staan. Ze heeft te kampen met terugkerende depressies. Ze is maar net stabiel genoeg om voor zichzelf te zorgen. Het wordt gaandeweg het keuzeproces duidelijk dat zij niet zelf kan gaan zorgen, dat wordt te veel. Zij en haar partner wensen voor het kind een langdurige stabiele omgeving en voorzien dit bij adoptieouders. De afspraak is gemaakt dat adoptieouders elk jaar een update geven over het wel en wee van het kind. Na een aantal jaren meldt de vrouw dat ze nog steeds achter haar keuze staat en het fijn is om te weten dat het kind goed is terechtgekomen. De relatie met haar partner is inmiddels verbroken.'
Sommige vrouwen hebben al bijna volwassen kinderen en geen kinderwens meer, de zwangerschap is onverwachts. Zij voelen zich te oud, een baby past niet in hun huidige gezinsleven. Mee kan spelen dat ze de andere kinderen er niet mee willen belasten. Zij denken dat de baby ergens anders beter af is.
'Een vrouw van 42 jaar heeft twee kinderen in de leeftijd van 15 en 12 jaar. Ze heeft twee banen en werkt daardoor zes dagen in de week. Door de pil heen raakt ze ongepland zwanger. Daar komt ze laat achter want ze blijft maandelijks een bloeding houden. Ze is overbelast en kan het niet aan om voor de baby te gaan zorgen. Ze wil een stabiele basis voor de baby om op te groeien, meldt ze en ze wil daarom kiezen voor een adoptiegezin. Het liefst een gezin waar ook al een kind is. De twee oudere kinderen wil ze op een later moment in hun leven vertellen over de situatie. Ze is blij met het adoptiegezin en de updates die ze ontvangt maar wil liever verder geen persoonlijk contact. ‘Ik moet verder’, zegt ze daarover, ‘maar hij mag mij later via Fiom benaderen als hij vragen heeft’.'
Jonge vrouwen
In de onderzochte periode 2016-2020 zijn 17 van de 98 vrouwen die hun kind afstaan ter adoptie jonger dan 20 jaar (17%). Vaak vinden zij zichzelf te jong om voor een kind te zorgen en zijn er meerdere factoren die leiden tot afstand.
'Een jonge vrouw van 19 jaar gaat op een date, voor het eerst weer tijdens de Corona-maatregelen. Via internet heeft ze enige tijd contact met een leuke jongen. Ze spreken af en hij komt bij haar thuis om wat te drinken. Het is heel gezellig maar het laatste gedeelte kan ze zich niet herinneren. De volgende dag wordt ze wakker en voelt zich niet helemaal goed. Terwijl ze toch maar twee wijntjes heeft gedronken. Het lukt haar niet meer om in contact met de jongen te komen. Ze heeft geen idee wat er gebeurd is maar gaat verder met haar leven. Negen maanden later gaat ze met enkele klachten naar de huisarts, daar constateert hij een voltooide zwangerschap*[1]. Ze kan elk moment bevallen, ze heeft zwangerschapsvergiftiging en bevalt twee dagen later. Het is een heftige periode voor haar. Ze denkt er goed over na en besluit om het kind te laten adopteren. Ze doet veel moeite om het voor haar kind goed te maken, ze denk na over wat voor soort gezin ze wenst voor haar kind en geeft veel informatie over zichzelf mee.'
In de leeftijd onder de 18 jaar denken 36 meisjes er over na om afstand te doen van hun kind ter adoptie. Figuur 2 laat zien dat de meesten van hen toch zelf voor hun kind gaan zorgen.
Figuur 2. De keuze van de meisjes onder de 18 jaar die afstand ter adoptie overwegen (n=36)
De begeleidende instanties zijn terughoudend als het gaat om het afstaan van een kind ter adoptie door iemand van onder de 18 jaar. Je kind afstaan ter adoptie is een onomkeerbaar besluit en moeilijk te overzien, zeker voor hele jonge mensen. Daarom krijgt een meisje jonger dan 18 dat afstand van haar kind overweegt in principe de keuze tot een pleegplaatsing of toch zelf zorgen, zo nodig met hulp. Als zij eenmaal 18 jaar is, kan ze alsnog tekenen voor adoptie.
'Een meisje van 16 raakt bij haar eerste seksuele contact onbedoeld zwanger. Ze blijft elke maand wat bloeden en heeft daardoor niets in de gaten. Pas in week 32 krijgen haar ouders een vermoeden omdat ze al een tijd niet lekker is en een buikje krijgt, dat heeft ze anders nooit. Het meisje en haar ouders hebben intensief met elkaar en hun begeleider gepraat over de mogelijke toekomst van henzelf en het kind. Uiteindelijk is gekozen voor een pleeggezin dat langdurig voor het kind gaat zorgen. Binnenkort wordt het meisje 18, ze is van plan dan aan te geven dat ze graag wil dat deze pleegouders officieel haar kind adopteren. Adoptie voelt beter voor haar dan een pleeggezin, zegt ze.'
Soms wordt er een uitzondering gemaakt en mag de jonge moeder toch kiezen voor een plaatsing bij (aspirant) adoptieouders. Dan zijn er goede redenen voor, bijvoorbeeld als de moeder of baby levensgevaar loopt door eer gerelateerd geweld. Zodra de adoptie is uitgesproken is de kans namelijk kleiner dat iemand er achter komt dat deze moeder een kind heeft*[2]. Zo is geen situatie hetzelfde en blijft het altijd maatwerk.
*[1] Dit is voor veel mensen onvoorstelbaar maar kan echt gebeuren, zie onze Campagne Laat ontdekte zwangerschap
*[2] Over geheimhouding bij afstand ter adoptie volgt een apart artikel