In 2016-2020 waren er gemiddeld 64 onbedoeld zwangere vrouwen per jaar die overwogen om hun kind af te staan ter adoptie. Uiteindelijk zagen gemiddeld 20 vrouwen per jaar – al dan niet samen met de vader van het kind – zich genoodzaakt om daadwerkelijk afstand te doen van hun kind ter adoptie. Dit aantal is relatief klein, maar je kind afstaan ter adoptie heeft grote persoonlijke gevolgen voor alle betrokkenen. Een dergelijk besluit neem je niet zomaar.
Het belang van het kind
Uit de gegevens die bij Fiom bekend zijn komt naar voren dat bijna alle vrouwen(1) die het besluit nemen tot afstand ter adoptie denken dat hun kind een beter leven heeft bij adoptieouders. Een vrouw die haar verhaal heeft opgeschreven om te delen via onze website zegt het volgende:
‘Toen ik erachter kwam dat ik zwanger was, schrok ik enorm. Ik voelde heel veel liefde in mijn buik zitten, maar ik had ook meteen het gevoel dat ik het niet alleen kon. Ik heb er toen over gepraat met de huisarts en met een organisatie die helpt bij ongewenste zwangerschappen. Vanuit daar begon de hele adoptie. Ik heb eerst zeker overwogen mijn kindje zelf te houden, maar ik was te jong en had zelf al te veel meegemaakt. Dat wenste ik mijn dochtertje niet toe. Ik wenste dat mijn kind een stabiele omgeving zou krijgen en zichzelf op de juiste manier zou kunnen ontwikkelen.‘
Ook een vrouw uit Congo van 20 jaar met een vluchtelingenstatus vindt adoptie beter voor haar kind:
‘Ik heb heel erg getwijfeld. Aan de ene kant denk ik dat ik wel voor haar kan zorgen, maar aan de andere kant, tja, het is wel moeilijk. Ik moet aan de toekomst van mijn kind denken en ik moet ook aan de toekomst van mezelf denken. Ik twijfelde heel veel, ik dacht veel, ik wist niet wat ik moest doen. Toen dacht ik nee, ik denk toch dat adoptie beter is voor haar. Omdat ze daar toch een beter leven zal krijgen dan dat ze bij mij is. Dus, daarom heb ik dit besluit genomen, dit was mijn hart… Ja, dat was wel moeilijk.’
Moeilijke omstandigheden
Aanleidingen voor de overtuiging dat het kind een beter leven heeft bij adoptieouders zijn heel divers. Er is geen rode draad in aan te geven. Meestal is er op verschillende levensgebieden iets aan de hand wat kan leiden tot afstand ter adoptie. Zo kunnen er recente gebeurtenissen zijn waardoor een leven ontregeld is. Bijvoorbeeld het laat ontdekken van de zwangerschap[2], het onlangs overlijden van een of beide ouders, een scheiding of een chronisch zieke echtgenoot. Een vrouw die op haar 35ste onbedoeld zwanger werd zegt:
‘Ik was net gescheiden en mijn leven lag op zijn kop. Toen werd ik zwanger van een man waarmee ik maar kort contact had. Ik ontdekte het met 28 weken. Ik zag geen kans ook nog voor dit kind te zorgen en vond adoptie aan hem de meeste zekerheid geven.’
Een deel van de vrouwen vindt zichzelf te jong om voor een kind te zorgen[3]. Sommige vrouwen hebben geen eigen huis of inkomen, leven op straat, zijn verslaafd of hebben geen sociaal netwerk. Verder kunnen er zaken zijn die al langer in een leven spelen, zoals incest in de jeugd, een verleden met opnames in een tehuis of in de psychiatrie. Een vrouw die op haar 22ste onbedoeld zwanger raakte vertelt:
‘Mijn leven: chaotisch. Heel chaotisch. Ik heb op heel veel verschillende plekken gewoond, ben minimaal twaalf keer verhuisd: op mijn zevende uit huis geplaatst, in een medisch kindertehuis terechtgekomen, daar een aantal jaren gewoond, toen naar een instelling voor kinderen die geestelijk en lichamelijk verwaarloosd waren. En nog veel meer plekken.’
Voor vrouwen uit Oost-Europa kan een reden tot afstand ter adoptie zijn dat ze juist in Nederland zijn om geld te verdienen voor achtergebleven kinderen in hun thuisland. Een Letse vrouw die op haar 19de onbedoeld zwanger raakte:
‘Ik was zwanger geworden in de prostitutie doordat de condoom was geknapt. Zo is het gegaan. Ik weet nog wel hoe de man eruit zag, maar niet hoe hij heette. Abortus heb ik even over gedacht maar dat wilde ik niet. Ik vond het beter om iemand blij te maken met mijn kind. Voordat ik zwanger werd van haar ging ik er vanuit dat ik terug zou gaan naar Letland om voor mijn twee oudste kinderen te zorgen. Nu kon ik niet met een baby terug, want dan lukte het daar nooit. Daarom wilde ik afstand doen.’
Schaamte en angst
Ook kan iemand worstelen met schaamte en bang zijn voor de ‘schande' als de zwangerschap bekend wordt. We leven dan wel in een andere tijd, nog steeds kan de omgeving veroordelend zijn als een vrouw onbedoeld zwanger wordt, zeker in ongunstige omstandigheden. Voor vrouwen met een migratieachtergrond of uit een bepaalde geloofsgemeenschap kan de dreiging van eerwraak of verstoting meespelen, waarbij geheimhouding[4] cruciaal is.
De biologische vader
Bij het besluit tot afstand van een kind ter adoptie speelt vaak het contact of gebrek aan contact met de biologische vader een rol. Bij drie op de vier vrouwen is de vader van het kind niet betrokken en staat zij er alleen voor. Soms weet hij niet van de zwangerschap, soms weet hij het wel, maar wil hij er niets mee te maken hebben[5]. Een vrouw die op haar 21ste onbedoeld zwanger raakte:
‘De relatie met mijn ex heeft vier maanden geduurd en was allang voorbij. Ik wilde niets meer met hem. Ik heb hem nog wel een brief gestuurd om te vertellen over de zwangerschap. Hier heb ik echt mijn best voor gedaan, met de hand geschreven, ik wilde hem graag bereiken. Helaas reageerde hij niet. Na twee weken heb ik via mail gevraagd of hij de brief gelezen had. Zijn reactie was: ‘Ja, maar ik geloof het niet’. Dat vond ik moeilijk, ik had gehoopt dat hij zou vragen: ‘Kan ik je helpen?’’
Sommige vrouwen willen de vader er niet bij betrekken omdat zij nare ervaringen met hem hebben. Zij hebben geweld meegemaakt, zijn bang voor hem of ze zijn zwanger ten gevolge van een verkrachting. Zij kunnen er moeite mee hebben dat het kind hen herinnert aan de traumatische gebeurtenis.
Verdriet
Zoals gezegd leidt meestal een samenspel van factoren ertoe het besluit te moeten nemen afstand te doen van een kind. Voor veel vrouwen is dit een verdrietig besluit. Een vrouw die op haar 22ste onbedoeld zwanger raakte vertelt:
‘Ik heb er wel verdriet van gehad ja, de afstand van mijn dochter. Maar ik heb nooit gedacht dat het niet goed voor haar zou zijn of wat dan ook. Ik denk juist dat het heel goed voor haar is geweest. Want ze gaat nu tenminste normaal naar school, ze gaat op vakantie, ze doet de dingen die ik vroeger niet heb kunnen doen. Ze heeft nu een gewoon leven. Zo geef ik mijn ellende niet door aan haar, daar ben ik blij om. Wel voel ik verdriet, dat ik al die jaren geen contact had.’
Beter leven bij adoptieouders
Zo zijn er dus nog steeds situaties waarin ouders geen mogelijkheid zien om zelf voor hun kind te zorgen en adoptie de beste optie vinden . Een pijnlijke keuze - dan komen we weer uit bij het begin – meestal gemaakt vanuit de overtuiging dat het kind een beter leven zal hebben bij adoptieouders.
[1] Dit geldt voor 97% van de vrouwen.
[2] Eén op de drie vrouwen met een voornemen tot afstand ontdekt de zwangerschap bij 30 weken of meer. Voor meer informatie hierover zie Campagne Late Ontdekking Zwangerschap.
[3] De gemiddelde leeftijd van de afstandsmoeders is 28 jaar, de jongste is 15 jaar, de oudste 45 jaar. Hierover volgt een apart artikel.
[4] In de helft van de afstandszaken speelt geheimhouding, dit kan een van de redenen zijn om afstand te doen maar kan ook juist een gevolg zijn van het voornemen om afstand te doen. Hierover volgt een apart artikel.
[5] Over de betrokkenheid van de vader van het kind bij afstand ter adoptie volgt een apart artikel.
