Als je besloten hebt om je kind zelf op te voeden, kan er veel op je af komen. Je hebt misschien veel vragen en moet een hoop regelen. Hoe zit het met je opleiding, werk, huisvesting, kinderopvang en financiën als de baby er straks is? Bekijk de checklist om te zien wat je wanneer moet regelen.
Opleiding en werk bij zelf opvoeden
Opleiding
In Nederland ga je verplicht naar school vanaf 5 jaar tot en met het schooljaar waarin je 16 wordt; dit is de volledige leerplicht. Daarna start, voor jongeren die nog geen startkwalificatie hebben, de kwalificatieplicht. Dat houdt in dat je tot je 18e verjaardag onderwijs moet volgen, gericht op het halen van een startkwalificatie. Een startkwalificatie is een havo-, vwo-, of mbo-niveau 2, 3 of 4 diploma.
Als je zwanger bent en jonger dan 18 jaar, betekent dit dus dat je onderwijs moet blijven volgen tot tenminste je 18e verjaardag. Het is verstandig om van tevoren goed te kijken hoe je de zorg voor je kind en je opleiding kunt combineren. Misschien willen je ouders bijspringen of kan je gebruik maken van kinderopvang. Het is misschien ingewikkeld, maar bedenk dat het afronden van je opleiding belangrijk is voor je baankansen later. Op de website van DUO vind je informatie over studeren, lenen en toeslagen.
In veel gemeenten zijn er speciale projecten voor jonge (aanstaande) moeders die leerplichtig zijn. De hulpverleners van deze projecten adviseren je en begeleiden je naar goede scholing. Vaak worden deze projecten aangeboden door een jongerenloket van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe). Informeer bij de sociale dienst in jouw gemeente of zij ook zulke projecten aanbieden.
Tijdelijke ontheffing van de leerplicht
In sommige gevallen biedt de Leerplichtwet de mogelijkheid om (tijdelijke) ontheffing aan te vragen. Bijvoorbeeld als je door je zwangerschap (of bevalling) een tijdje niet naar school kan. Je kunt dan een vrijstelling op medische gronden aanvragen. Wil je in contact komen met een leerplichtambtenaar in jouw gemeente? Je kunt dan het beste de gemeente bellen en vragen naar de afdeling Leerplicht of naar een leerplichtambtenaar.
Is het om bepaalde redenen niet mogelijk om onderwijs te volgen? Dan wordt er een traject uitgezet naar werk en zorg. In elke gemeente is een RMC (Regionaal Meld- en Coördinatiepunt) voor voortijdige schoolverlaters. Het RMC kan je helpen als je weer naar school wilt gaan. Kijk hier voor meer informatie over voortijdig schoolverlaten.
Werk
Als je wilt gaan werken, zijn er verschillende manieren om aan werk te komen. Je kunt solliciteren door te reageren op vacatures in de krant of op internet. Je kunt je ook inschrijven bij uitzendbureaus of bij het UWV. Bij het UWV kun je ook terecht voor informatie over werken, verlof en uitkeringen. Bij sollicitaties mag een zwangerschap formeel geen reden zijn om afgewezen te worden. Daarom hoef je ook niet te zeggen dat je zwanger bent.
Heb je al werk? Dan heb je recht op zestien weken betaald verlof. Dit is het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Het verlof gaat vier tot zes weken voor de datum waarop je bent uitgerekend in en duurt tot minstens tien weken na de bevalling. Dit verlof moet je zelf aanvragen bij je werkgever. Tijdens je zwangerschap en je verlof kun je niet worden ontslagen.
Hoe combineer je werk en/of studie en moeder zijn?
Het is fijn om je eigen geld te verdienen of te studeren voor een mooie toekomst. Je bent minder afhankelijk van anderen en je bent een nog mooier voorbeeld voor je kleine! Hoe kun je werk en/of je studie en het moederschap combineren? Een vraag die elke ouder zal herkennen.
Een aantal tips:
-
Zorg voor een goede planning. Organiseer op tijd oppas of kinderopvang. Gebruik een agenda. En overleg met de mensen die betrokken zijn. Bijvoorbeeld met je vriend en je ouders.
-
Vraag hulp aan vrienden of familie wanneer het je teveel wordt.
-
Vraag eens aan andere jonge moeders hoe zij het moederschap en werk combineren. Ontdek wat bij jou past.
Op de website Happymoms kun je meer informatie en tips lezen om balans te vinden tussen werk en thuis.
Hoe regel je huisvesting bij zelf opvoeden?
Als je (straks) met je kind bij je ouders woont, is het verstandig om goede afspraken met elkaar te maken over samen opvoeden, oppassen, huisregels en geld. Bespreek ook met elkaar in hoeverre jij zelfstandig wilt zijn en wat je van elkaar verwacht. Ben je op zoek naar een eigen woonruimte? Je kunt terecht bij verschillende instanties.
Zelfstandig wonen
Als je zelfstandig wilt wonen, zijn er verschillende manieren om woonruimte te zoeken. Dit kan via een woningbouwvereniging, begeleid wonen of een opvanghuis. Het is mogelijk dat jouw situatie net iets anders is, bijvoorbeeld omdat je jong moeder wordt. Hierdoor heb je misschien geen verblijfplaats voor jou en je kindje, of ben je (nog) niet in staat om volledig zelfstandig te wonen.
Woningbouwvereniging
Veel huurwoningen worden beheerd door woningbouwverenigingen of -stichtingen. Om in aanmerking te komen voor zo’n woonruimte, is het zaak je zo snel mogelijk in te schrijven bij de plaatselijke woningbouwvereniging(en).
Of je een woning krijgt toegewezen, is afhankelijk van enkele voorwaarden, zoals duur van de inschrijving, inkomen, leeftijd en gezinssamenstelling. De regels voor toewijzing zijn overal verschillend. Informeer hoe dat bij jou in de buurt is geregeld. Soms heb je recht op huurtoeslag. Of op een urgentieverklaring, waardoor je eerder in aanmerking komt voor een woning. Dit verschilt per gemeente.
Begeleid wonen
Begeleid wonen is bedoeld voor mensen die (nog) niet zelfstandig kunnen wonen. Bij Begeleid wonen heb je vaak een eigen kamer, maar deel je de rest van het huis met anderen. Je krijgt er begeleiding, informatie en advies. Voor meer informatie over Begeleid wonen kun je contact opnemen met een Algemeen Maatschappelijk Werk instelling bij jou in de buurt.
Opvanghuis
Bij opvang moet je denken aan een veilig onderkomen voor vrouwen. Deze veilige verblijfsplaats wordt vaak geregeld door een professionele hulpverleningsinstelling. Naast deze vorm van opvang bestaan er in sommige plaatsen speciale opvanghuizen voor jonge moeders. Dit kun je vergelijken met Begeleid wonen. De begeleiders in het vrouwenopvanghuis ondersteunen je tijdens je zwangerschap en bereiden je voor op de bevalling en het aanstaande (jonge) moederschap.
Niet iedereen komt zomaar in aanmerking voor een opvanghuis. Kijk voor meer informatie op de website Huiselijkgeweld en Humanitasonderdak.
Crisisopvang
Soms gebeurt er iets waardoor je op zeer korte termijn of per direct opvang nodig hebt. Je kunt dan (tijdelijk) terecht bij een crisisopvang. In Nederland zijn meerdere organisaties die crisisopvang bieden. Bijvoorbeeld Kwintes en JP van den Bent. Ook het Leger des Heils heeft op enkele plaatsen in Nederland opvang voor jonge moeders ouder dan 18 jaar. Je kunt met Sensoor bellen of chatten voor een adres van de crisisopvang bij jou in de buurt. En kijk bij Wat kun je verwachten bij zelf opvoeden voor organisaties die je in jouw regio verder kunnen helpen.
Kinderopvang bij zelf opvoeden
Als je naast het opvoeden van je kind ook werkt, naar school gaat, studeert of om een andere reden door verplichtingen soms niet voor je kind kunt zorgen, kun je je kind naar de kinderopvang of naar een gastouder brengen. Kinderopvang is voor kinderen van 0 tot 4 jaar. Als je kind naar de basisschool gaat kun je gebruik maken van bijvoorbeeld Buitenschoolse opvang (BSO). Voor meer informatie, kijk op de website van de Rijksoverheid.
De Wet Kinderopvang
Onder deze wet vallen kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. In de wet wordt geregeld dat de kosten voor kinderopvang verdeeld worden tussen ouders, werkgevers en de Belastingdienst. Dit betekent dat je kinderopvangtoeslag aan kunt vragen via de Belastingdienst. Deze toeslag is afhankelijk van de hoogte van je inkomen en je gezinssamenstelling.
Als je gebruik wilt maken van kinderopvang, moet je je kind op tijd aanmelden. Je kunt je kind vaak al tijdens de zwangerschap inschrijven.
Financiën: waar heb je recht op?
De zorg voor een kind kost geld. Als je een kind krijgt, heb je veel spullen nodig voor de verzorging. Op Ouders.nl vind je een checklist van spullen die je nodig hebt. Je kunt in kringloopwinkels, op internet, in (lokale) kranten en bij de mededelingenborden in supermarkten soms goede en goedkopere (tweedehands) spullen vinden.
Kinderbijslag voor je kind
Wanneer je bij de gemeente aangifte doet van de geboorte van je kind, stuurt deze de gegevens door naar de Sociale Verzekeringsbank (SVB). De SVB stuurt de formulieren voor de kinderbijslag automatisch naar je op. Je kunt het formulier invullen en terugsturen of je doet de aanvraag via internet met een DigiD. Als je nog geen DigiD hebt, kun je deze aanvragen op DigiD.nl. Je hebt nog geen recht op kinderbijslag als je zwanger bent.
Toeslagen voor (alleenstaande) ouders
Naast kinderbijslag heb je misschien recht op zorgtoeslag, huurtoeslag, kindgebonden budget of eenoudertoeslag. Deze toeslagen zijn afhankelijk van je inkomen en gezinssituatie. Je kunt een proefberekening maken bij de Belastingdienst om te kijken waar je recht op hebt. Op de website van de Rijksoverheid vind je meer informatie over bijverdienen en bijstand.
Studiefinanciering
Als je 18 jaar of ouder bent (maar nog geen 30) en op het mbo, hbo of wo zit, heb je recht op studiefinanciering en een studentenreisproduct. Je moet wel een voltijd beroepsopleidende leerweg in het beroepsonderwijs volgen van minimaal één jaar. Studiefinanciering en tegemoetkoming scholieren bestaan uit verschillende onderdelen. Wat je kunt krijgen, hangt af van je opleiding. Je bepaalt zelf welke onderdelen je aanvraagt. Voor meer informatie kun je kijken op de website van DUO.
Verzekeringen
Als je niet of niet goed verzekerd bent, kan dat problemen geven. Er zijn twee verzekeringen die ook belangrijk zijn voor je kind:
-
De aansprakelijkheidsverzekering: met deze verzekering verzeker je jezelf en je kind tegen de schade of letsel die je veroorzaakt bij een ander.
-
De ziektekostenverzekering: met deze verzekering ben je verzekerd voor geneeskundige zorg. Je kind is tot 18 jaar gratis met jou meeverzekerd maar je moet hem/haar wel aanmelden.
Checklist zwangerschap: wat moet je wanneer regelen?
In onderstaand overzicht vind je de belangrijkste dingen die je moet regelen tijdens je zwangerschap.
vanaf 5 weken zwanger
Meld je aan bij een verloskundigenpraktijk zodra je een keuze hebt gemaakt over je zwangerschap.
8 – 12 weken zwanger
Je gaat voor het eerst naar de verloskundige en krijgt dan ook je eerste echo om je exacte zwangerschapsduur (link naar Bereken je zwangerschapsduur) te bepalen.
12 – 15 weken zwanger
Regel je kraamzorg door je aan te melden bij een kraamzorgbureau. Daarnaast meld je je zwangerschap bij je zorgverzekering. Dit is ook een goed moment om je te oriënteren op een zwangerschapscursus en je kind alvast in te schrijven voor kinderopvang.
20 weken zwanger
Je krijgt een 20 wekenecho om te kijken of je baby gezond is. Als de vader van het kind betrokken is, kan je de erkenning van jullie kind gaan regelen. Dit hoeft niet als jullie getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben.
22 – 24 weken zwanger
Vraag een zwangerschapsverklaring bij je verloskundige en lever deze in bij je werkgever. Probeer uiterlijk rond deze termijn je werkgever in te lichten over je zwangerschap. Je zwangerschapsverlof bespreek je uiterlijk 3 weken voordat je met verlof gaat, maar liever eerder. Check ook even of je zorgverzekering automatisch een kraampakket opstuurt. Deze periode is ook geschikt om de babykamer klaar te maken en de spullen te verzamelen die je nodig hebt.
Vanaf 30 weken zwanger
Heb je al een naam voor de baby? Ook is het prettig om alvast na te denken of je borstvoeding of flesvoeding wilt geven. En wil je thuis of in het ziekenhuis bevallen? Zoek ook een geboortekaartje uit als je die graag wilt versturen.
34 – 36 weken zwanger
In deze periode gaat je met zwangerschapsverlof. Je mag zelf weten of je 4, 5 of 6 weken voor je uitgerekende datum met verlof gaat.
36 weken zwanger
Zet alvast een tas klaar met dingen die je nodig hebt als je in het ziekenhuis gaat bevallen. Ook als je thuis wilt bevallen is het handig om een tas klaar te zetten; je weet nooit of je toch opeens naar het ziekenhuis moet.
37 weken zwanger
Check of je alles in huis hebt en zet je bed alvast op klossen voor de kraamverzorgende. Bij een thuiszorgwinkel kun je klossen huren.
