In wetten en regelgevingen worden criteria vastgelegd die bepalen hoe medische geassisteerde behandelingen aangeboden kunnen worden. Wetten gaan vaak over volgende aspecten: Staan we zowel spermadonatie, eiceldonatie als embryodonatie toe? Wie heeft toegang tot deze behandelingen? Hoe worden deze donaties geregeld? Hoe moeten donorgegevens opgeslagen worden en wie heeft er toegang toe? 

In Nederland zijn behandelingen met gedoneerd sperma, eicellen en embryo’s toegestaan en hebben heteroseksuele paren, lesbische paren en alleenstaanden toegang tot deze behandelingen. Donoren ontvangen voor hun donatie geen betaling, alleen een onkostenvergoeding.

Hamer van de rechter

Aantal kinderen per donor

Tot voor kort hanteerden klinieken een maximum van 25 verwekte kinderen per donor. Het aantal van maximaal 25 donorkinderen is gebaseerd op de CBO-richtlijn uit 1992. Uit berekeningen bleek toen dat er geen verhoogde kans is op relaties tussen bloedverwanten bij 25 of minder kinderen per donor.

 De Gezondheidsraad heeft deze CBO-richtlijn in 2013 geëvalueerd. Zij stelde toen voor om het maximum van 25 donorkinderen te handhaven, totdat er meer gegevens zijn over de psychosociale gevolgen van niet-anonieme donatie.

Na verdere discussies, de aanbevelingen uit het Landelijk standpunt spermadonatie en de recente wetsevaluatie (2019) werd besloten om het maximum aantal verwekkingen per donor anders te registreren. Een donor mag nu aan maximaal 12 behandelde vrouwen doneren. Gelet op het gemiddeld aantal kinderen per gezin, zal een maximum van 12 behandelde vrouwen in praktijk ongeveer neerkomen als de norm van 25 kinderen uit de CBO-richtlijn.

Toegang tot informatie over de donor

Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting

Op 1 juni 2004 is in Nederland de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting in werking getreden. In deze wet zijn afspraken vastgelegd rond het registreren, beheren en verstrekken van donorgegevens bij kunstmatige bevruchting. De wet maakt het voor personen die verwekt zijn middels kunstmatige donorbevruchting in een Nederlandse kliniek na 1 juni 2004, mogelijk om kennis te nemen van hun afstammingsgegevens. De wet stelt dat elk kind recht heeft op kennis over zijn biologische afstamming. 

Welke donorgegevens worden opgeslagen en hoe lang? 

  • Medische gegevens die van belang kunnen zijn voor de gezonde ontwikkeling van het kind (bv. erfelijke gegevens).
  • Fysieke gegevens (lichaamslengte, gewicht, kleur ogen, haarkleur, haarstijl en eventuele fysieke bijzonderheden).
  • Sociale gegevens (burgerlijke staat, gezinssamenstelling, aantal kinderen, opleiding, beroep en karakterkenmerken (zoals verlegen, creatief, ernstig, sociaal etc.). Deze karakterkenmerken kunnen donoren zelf aangegeven in een eventueel donorpaspoort.
  • Persoonsidentificerende gegevens (bijvoorbeeld voor- en achternaam, geboortedatum en woonplaats).

Deze informatie wordt opgeslagen op het moment van donatie en wordt niet geactualiseerd. De bewaringstermijn van deze gegevens is 80 jaar.

Wanneer kunnen gegevens verkregen worden?

Vanaf 12 jaar kan het donorkind beschrijvende persoonsgegevens opvragen (kleur ogen, haarkleur, etc.) bij de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB). Onder de leeftijd van 12 jaar kunnen de ouders een aanvraag indienen voor hun kind om beschrijvende persoonsgegeven van de donor te ontvangen. 

Vanaf 16 jaar kan het donorkind identificerende informatie over de donor opvragen bij de SDKB. Dit betreft zijn naam, zijn geboortedatum en zijn woonplaats. De aanvraag van identificerende persoonsgegevens kan enkel door het donorkind zelf gedaan worden. De wet geeft de mogelijkheid om informatie op te vragen maar de donor is niet wettelijk verplicht tot contact.

Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting

Wie zorgt voor de uitvoering van de wet?

Sinds de invoering van de wet worden de gegevens van sperma-, eicel-, en embryodonatie landelijk geregistreerd. De Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB) beheert de gegevens en verstrekt deze op verzoek van het donorkind, de ouders of de huisarts. De SDKB zorgt voor de uitvoering van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting. 

Evaluatie van de wet

De Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting werd een eerste keer geëvalueerd in 2012, en een tweede maal in 2019. De tweede evaluatie van deze wet wees op de volgende verbeterpunten: verbeteringen in de manier van registreren, de procedures rond het verstrekken van gegevens en de werkwijze van de SDKB die de gegevens beheert. De wetsevaluatie leidde tot zeventien aanbevelingen aan het ministerie van VWS, de SDKB, de klinieken en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. 

Het concept wetsvoorstel ‘Wijziging van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting’ stond in 2020 open voor internetconsultatie. Organisaties en burgers konden tot 28 juli 2020 op dit concept wetsvoorstel reageren. 
De belangrijkste wijzigingen in het concept wetsvoorstel betreffen: 

  • Centrale monitoring van het maximumaantal verwekkingen per donor. Dit maximum is vastgesteld op 12 vrouwen per donor. 
  • Een regeling om donorhalfbroers- en zussen desgewenst met elkaar in contact te kunnen brengen. 
  • Meer betrokkenheid van donorkinderen via het bestuur van de SDKB en in te richten adviescommissie. 
  • Bij constatering van een genetische aandoening bij een donor, kan de SDKB aan de kliniek doorgeven waar de geslachtscellen van deze donor nog meer gebruikt worden, zodat alle betrokkenen kunnen worden geïnformeerd. 

Het voorstel voor wijziging van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb) is op 23 juni 2021 ingediend bij de Tweede Kamer. In de procedurevergadering van 8 september 2021 is besloten om het wetsvoorstel nog niet te agenderen in de Tweede Kamer. Eerst wordt een Nota van Wijziging afgewacht over het punt van het switchen van B-donor naar A-donor. 

Wat geldt voor donorkinderen verwekt voor 1 juni 2004?

Donorkinderen verwekt tussen 1990 en 2004 kunnen ook gegevens van de donor opvragen bij de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB). Vaak zijn de administratieve gegevens van deze periode echter incompleet of onjuist. Zoeken via DNA is dan de enige mogelijkheid om meer te weten te komen over de donor. Er zijn verschillende routes die donorkinderen hierin volgen. Als je in een Nederlandse kliniek verwekt bent, kun je je gratis inschrijven in de Fiom KID-DNA Databank. Veel donorkinderen en steeds meer donoren gaan (daarnaast) op zoek naar verwanten via internationale DNA-databanken. 

Politieke documenten

Wetten

Wetsevaluaties

Rapporten

Kamervragen

Ook interessant

Cijfers en feiten donorconceptie.jpg

Cijfers en feiten donorconceptie

De bekende cijfers en feiten van donorconceptie in Nederland. Van voor 2004 zijn geen exacte cijfers bekend omdat er pas vanaf 2004 een centraal registratiesysteem is.
Route volgen wijzer protocol donorconceptie

Richtlijnen en methodieken donorconceptie

Wat zijn de richtlijnen en methodieken op het gebied van donorconceptie?
Illustratie van puzzelstukjes

Publicaties donorconceptie

Bekijk hier publicaties en een aantal onderzoeken op het gebied van donorconceptie.