Fusies/ naamsveranderingen
1905 opening Tehuis Annette
In oktober 1992 werd de Stichting Afra (Algemene Fiomhulpverlening Regio Amsterdam) opgericht, een fusie tussen de Hubertusvereniging en Tehuis Annette.
Van overheidszijde werd op een fusie van de tehuizen aangedrongen, onder dreiging van het stopzetten van subsidie en op 1 januari 1993 moest de Stichting Beth Palet zich noodgedwongen vanwege subsidiekorting bij Stichting Afra aansluiten. Tegenwoordig zet de Amsterdamse jeugdzorginstelling Altra het werk van Tehuis Annette voort.
Toenmalig adres
1905 Tehuis Annette start in de Gerard Brandstraat 16, Amsterdam, Noord-Holland.
Sinds 1916 gevestigd aan de Alberdingk Thymstraat 36-40. Op 20 juni 1952 de officiële opening van de nieuwe afdeling voor de werkende moeder en haar kind aan de 1e Helmersstraat 40 Amsterdam.
1985 verhuizing Tehuis Annette naar Rijtuigenhof 97, Amsterdam.
Achtergrond tehuis
De Vereeniging Onderlinge Vrouwenbescherming (V.O.V.), streed vanaf 1897 voor het vrouwenkiesrecht, tegen de in Nederland heersende 'dubbele moraal'- ongelijke zedelijke maatstaven voor man en vrouw, de vooroordelen ten aanzien van het ongehuwde moederschap en kwamen op voor de gelijkberechtiging van buitenechtelijk geboren kinderen.
De Amsterdamse afdeling van de V.O.V. riep onder leiding van Annette Versluys-Poelman een fondscommissie in het leven en op 1 juni 1905 opende tehuis Annette aan de Gerard Brandtstraat 16 te Amsterdam zijn deur voor de eerste moeders. Het was het eerste niet-religieuze tehuis voor alleenstaande moeders en ook het eerste onderkomen in zijn soort in Nederland dat gesticht was op vrijzinnige en humanistische denkbeelden.Op dat moment was het in Amsterdam het derde tehuis voor de opvang van ongehuwde moeders en kinderen, naast het protestants-christelijke Beth Palet en het rooms-katholieke Hubertus.
In de eerste jaren van Tehuis Annette had Annette Versluys de leiding. Het tehuis leed onder een chronisch geldgebrek. Steeds opnieuw moesten de bestuursleden en leden van de vereniging actievoeren om aan geld te komen. In 1909 gingen er zelfs stemmen op in het bestuur om het tehuis te sluiten. Bovendien moest de instelling tot driemaal toe verhuizen. Tot 1913 was het voortbestaan van het tehuis verre van zeker.
Daarna kwam de kentering mede door het feit dat het tehuis bekender werd en er door publiciteit meer aanvragen tot plaatsing van (aanstaande) ongehuwde moeders kwamen. Om tehuis Annette bekendheid te geven werd de pers op locatie uitgenodigd. Om geld te werven, organiseerden ze loterijen, inzamelingsacties, toneelvoorstellingen en concerten. Het zou tot 1965 duren voordat Tehuis Annette voor het eerst in haar bestaan onafhankelijk werd van financiële bijdragen van de leden of andere begunstigers. In dat jaar werd de Bijstandswet ingevoerd ter vervanging van de Armenwet en was het tehuis voortaan verzekerd van een vaste bijdrage voor de verpleegdagen van moeders en kinderen.
Een belangrijke beslissing voor de ontwikkeling van het tehuis was de aankoop van drie huizen in de Alberdink Thijmstraat 36-40 in 1916. De aankoopsom werd gedeeltelijk bijeengebracht door de bestuursleden, leden van de vereniging en hun vrienden en kennissen; voor het restant werd een hypotheek afgesloten. De huizen werden tot 1946 voor een deel verhuurd aan particulieren.
In 1952 werd een aangekocht pand in de Eerste Helmersstraat in gebruik genomen. Deze afdeling was oorspronkelijk bedoeld voor moeders die weer aan het werk gingen maar nog geen zelfstandige huisvesting hadden. Als de moeder aan het werk was, zorgde een aangestelde kinderwerkster voor haar kind. Later kreeg de 'Helmersstraat' de functie van 'begeleide kamerbewoning', waar aanstaande moeders worden opgenomen die nog niet in staat zijn om zelfstandig te kunnen leven.
Vanaf 1970 deed het begrip 'totaalcrèche' zijn intrede in tehuizen als Annette. Een dergelijke crèche was een dagopvang met faciliteiten voor de opvang van kinderen 's avonds, 's nachts en in het weekend. Tot de doelgroepen van de 'totaalcrèche' behoren kinderen van alleenstaande ouders met onregelmatige diensttijden, van alleenstaande ouders die grote problemen hebben met zichzelf en/of met hun kinderen door verslaving, vereenzaming, mishandeling, en scheiding.
Daarnaast werden kinderen opgenomen die duidelijk behoefte hadden aan een mede-opvoeder omdat de ouders tekortschoten. In de 'totaalcrèche' werd ook een 'neutraal-terrein'-ruimte gecreëerd voor kinderen waarvan een ouder afstand overwoog. In 1976 fuseerde Tehuis Annette met Janna Kinderhuis en Beth Palet tot de Helpende Huizen. Daar konden alleenstaande ouders en kinderen terecht voor hulp en onderdak.
In 1985 verhuisde tehuis Annette uiteindelijk van de Alberdink Thijmstraat naar een aangekocht nieuwbouwpand op de Rijtuigenhof 97. Aan het eind van de jaren tachtig werd in tehuis Annette een 'crisisafdeling' ingericht, waar kinderen acuut konden worden opgenomen voor de maximale duur van drie maanden. In deze periode werd een kind intensief behandeld om problemen als ernstige emotionele, lichamelijke en sociale verwaarlozing te verlichten. Hierna werd bekeken of een kind naar huis terug kon keren dan wel uit huis werd geplaatst in een pleeggezin of gezinsvervangend tehuis.
In oktober 1992 werd de Stichting Afra (Algemene Fiomhulpverlening Regio Amsterdam) opgericht, een fusie tussen de Hubertusvereniging en tehuis Annette. Op 1 januari 1993 werd nog een Amsterdamse 'zusterinstantie', de Stichting Beth Palet, geïntegreerd in de Stichting Afra. Tegenwoordig zet de Amsterdamse jeugdzorginstelling Altra het werk van Tehuis Annette voort.
Informatie de bewaard is
In het stadsarchief Amsterdam ligt een 'Archief Tehuis Annette' dat diverse informatie en cliëntendossiers bevat. Ook Fiom Amsterdam/Altra heeft dossiers van personen die verbleven Tehuis Anette. Daarnaast ook van het Janna kinderhuis, Beth Palet en St. Hubertus.
Opvragen
In het stadsarchief Amsterdam ligt het 'Archief Tehuis Annette' in het archief 1355 van de ‘Stichting Afra’. Het archief beslaat de periode 1904 - 1993. De omvang van het archief is 8 meter aan diverse stukken en 6 meter cliëntendossiers.
Ook Fiom Amsterdam/Altra heeft dossiers van personen die verbleven in Janna kinderhuis, tehuis Annette, Beth Palet en St. Hubertus.
Contactgegevens
Stadsarchief Amsterdam: Stadsarchief@amsterdam.nl
Fiom Amsterdam: fiom@altra.nl of 020 520 16 70
Foto's
- Een verzorgster van het Tehuis Annette is bezig met de peuters in de box.
- Kinderen in het Tehuis Annette slapen in slaapzalen.
- Verzorgsters van het tehuis Annette - in uniform en schort - helpen de peuters.
- Het tehuis van de Onderlinge Vrouwenbescherming in de Stieltjesstraat in Rotterdam in 1918.
-
Twee jongens in het tehuis Annette eten pap met een lepel, eentje moet huilen.
-
Verzorgsters van het kindertehuis Annette doen twee peuters in bad.
-
Filmpje: Wie zorgt er eind negentiende eeuw voor verwaarloosde kinderen?
Archieven
Archief Atria
Stadsarchief Amsterdam
1355 Inventaris van het Archief van de Stichting Afra en rechtsvoorgangers 1898 - 1992m
Het archief van het tehuis wordt aangeduid als 'Archief Tehuis Annette' en beslaat de periode 1904 - 1993. De omvang van het archief is 8 meter aan diverse stukken en 6 meter cliëntendossiers. Na de laatste fusie werd het archief van het tehuis eigendom van de Stichting Afra Boddaert die het archief beheerde. Het archief is thans in bewaring gegeven in het Gemeentearchief Amsterdam waarvoor een overeenkomst van inbewaringgeving is aangegaan. Aan de openbaarheid zijn beperkingen gesteld. (NB Stichting Afra, voorheen tehuis Anette, Beth Palet, Hubertus).
Foto's: Alberdingk Thijmstraat 34-42, verbouwing Huize Annette met Eerste Helmersstraat 40. Ontworpen door Architectenbureau G.D.V (geen datum).
Nationaal archief
Fotocollectie van de poll, 1932 Tehuis Annette
Working paper Verwey-Jonker Instituut
Het Verwey-Jonker Instituut publiceert vijf working papers over binnenlandse afstand en adoptie. Deze working papers bevatten onderzoeksmateriaal van het project waaraan we in de zomer van 2019 begonnen in opdracht van het WODC, en dat in november 2021 voortijdig werd stopgezet. Het Verwey-Jonker Instituut en het WODC publiceren de working papers om transparant te zijn over de werkzaamheden die zijn verricht en om te laten zien welke informatie de bestudeerde literatuur en de archieven bevatten.
Verslag van het archiefonderzoek bij Tehuis Annette 19561984, Amsterdam
Regels voor toegang tot persoonlijke informatie
De meeste organisaties hebben regels voor de toegang tot persoonlijke informatie. Zo kan een organisatie bijvoorbeeld eerst aan de moeder vragen of ze bezwaar heeft tegen inzage in haar afstandsdossier.
Contactregister Nederlandse kindertehuizen
Heb je in het verleden in een Nederlands kindertehuis gewoond of gewerkt? Via het contactregister Nederlandse kindertehuizen proberen we bewoners en medewerkers van kindertehuizen en moederhuizen met elkaar in contact te brengen.
Weet jij meer?
Wij hebben veel informatie over huizen en vindplaatsen van dossiers gevonden, maar nog lang niet alles. We vullen het graag aan. Zie je dat iets niet klopt? Of heb jij meer informatie? Neem dan contact met ons op via afstamming@fiom.nl.
